Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: HYDROGRAFIA, HIDROGRAFIA, *CHYDROGRAFIA

Słowniki:
L (hydrografia; 2. poł. XVIII), SWil (hidrografja), SW (hidrografja), SJP (hydrografia) notują
SStp, SXVI, Kn, T nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1743

Formy: lp M. hydrografia // hidrografia; B. hydrografią; N. chydrografią; Ms. hydrografii

Etymologia: <gr. hydōr 'woda' + gr. logos 'słowo, nauka'>

Znaczenia:

»badanie i opisywanie wód występujących w przyrodzie; także na potrzeby nawigacji morskiej«: Hidrografia iest náuka o elemencie wody. Osobliwie o Nawigácyi po morzu, librowaniu, windowaniu, y prowadzeniu wody z mieysca ná mieysce. BystrzInfHydr U2v. O położeniu Kraju do ktorego ćiągnąć trzeba, mieć wiadomość, 1mo. przez Chorografią, 2do. Topografią, 3tio. Hydrografią, 4to. uważać jaką jest złożony inklinacyą narodu, 5to. wyżywieniem, 6to. rządem pospolstwa, 7mo. śiłami y ligami, 8vo. znać śię na mocy własney [...]. KhevBrodArsMil 13. HYDROGRAPHIA. TA Sciencya do Matematyki náleżąca, ex vi Nominis nie co innego sonat, tylko Wod opisanie: w rzeczy iest Sciencya tráktuiąca o Morzach, obszerności ich, głębokości, de fluxu et refluxu. O Okrętach, y ich częściach, strukturze, formie; o Zaglow akommodowaniu [...] ChmielAteny1755 I 214. O HYDROGRAFII. ChmielAteny1755 I 215. [...] nayłatwieyszy y naylepszy sposob do nauczenia śię Geographii iest przez Hydrographią, to iest przez znaiomość wod, gdyż mało iest miast takich ktoreby nie leżały nad rzekami, więc kto wie bieg onych, łatwo może poznać mieyść sytuacye, y iakie miasta nad iey leżą brzegami. NobRudSzkoła 368. Co zawiera Geografia wzięta w powszechności? Geografią właśnie rzeczoną, abo opisanie samey tylko ziemi, y Hydrografią, abo opisanie wody. WyrwGeog 6. Ze zaś Ziemia bez wod siebie otaczaiących uwazana być nie może, opisanie przeto osobne morza, y wod żeglownych Chydrografią nazywa się. SiekKraj 223.