W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 12.04.2012
CIŻMA rzecz. ż
Warianty fonetyczne: CZYŻMA, CIŻMA
Słowniki:
SStp, SXVI, L ( XVII, XVIII ), SWil, SJP notują
Kn, T, SW nie notują
Formy: lp M. ciżma // czyżma; ~ lm M. ciżmy; D. ciżem; B. ciżmy
Etymologia: <węg. csizma>
Znaczenia:
»obuwie z miękkiej skóry, płytkie albo z niską cholewką, często o wydłużonym i zakrzywionym nosie, noszone szczególnie za czasów Zygmunta III«: Cziżma Cothurnus. LodDict 13/3. Nie zastali ich [zbójców] tylko legowiska barłożne, ładownice, ładunki, ciżmy, sablatas. RegZłocz 162. Cizem zołtych Tureckich par dwie. ArchRadziw 1638 46/16. Cizmy sukienne czerwone. ArchRadziw 1638 165/79/1. Szwiec [...] robi [...] Trzewiki [...] Obuwe [!]/ [...] [Boty] y Kurpie/ [Ciżmy] [łac. Perones, fr. des bottines, niem. Halbstiefeln]. KomDobrOrb 155-157. Herkulesowe ciżmy dziecku przywdziewać. PotPis 144. [...] kapłany [...] Ktorzy z Mojżeszem, z świeckich wyzuwszy się ciżem,Do tak strasznej świętości, własne ciała krzyżem Naprzod rozbili,żeby każdy się nań dźwigał, Każdy mając w nich przykład,drabiny nie wzdrygał. PotFraszBrück I 462. Obralismy iednego człeka, wzielismy dałoma dwie koszule y puł talera a cztery pułtoraki y cizmy. AktaMusz 23 r. 1649. Usárzowi ná koniu ciżma/ Kozakowi bot/ Aydukowi trzewik/ Burkowniczkowi báczmága Co komu właśnie służy, niech tego zażywa. Łab. Et. C2v. .
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: WW