W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 10.06.2011
CIEŃ rzecz. m
Słowniki:
nie notują
Formy: lp M. cień; D. cienia; B. uż. nżyw. cień; N. cieniem; ~ lm B. uż. nosob. cienie; Ms. cieniach
Znaczenia:
1. »ślad«
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: cień Boski »o władcy Imperium Osmańskiego«: Nieporownáne vszánowánie Máiestatu Cesárskiego/ wydáie się dosyć y z sámych Tytułow/ ktore mu Poddáni iego dáią. Zowiąc go Bogiem Ziemskim/ Cieniem Boskim/ Brátem Słońcá/ y Miesiącá/ rozdawcą wszytkich Koron ná świecie/ y lubo mu nie wystáwuią Ołtarzow/ iáko pospolstwo Rzymskie/ zápomniawszy pierwszey swoiey wspániálości/ Cesárzom czyniło; rozumienie iednák/ ktore máią o iego mocy y potędze/ przychyla się do Bałwochwalstwá/ gdy go iáko zá Bogá iákiego máią. RicWielJMon 5.
Związki frazeologiczne: chodzić jako cień za ciałem »być ściśle związanym z czym«: Coż mowić o fakcyach? ktore zawsze wałem Chodzą przy obieraniu: iako cień za Ciałem. PotPocz 4. ◆ bać się swego cienia (sz. zm.) »być tchórzem, bać sie wszystkiego«: Boiáźliwy. Tchorz. Záięczego sércá człowiék. Cieniá się swego boi. KnAd 38. Ten co zapadnie w Kray nieprzyiacielski swego sie cienia boi wszedzie sie ogląda. OpalKSat 68v.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: Chodzi zá niem iák cięń. KnAd 636a.
2. »ciemność, mrok«: Taka w prawdzie iest Ludzkiego Reguła zycia że by iako cięn za Słoncęm tak nieszczęscia za szczęsciem następowała Alternata. PasPam 146v. W Paragon niewchodzi Z orłęm Puchacz bo w cieniach pasie się y rodzi. PasPam 269v.
Przenośnie: Patrzysz Monarchow, Rzucmy Monarchiie Iako się iasnosc ich w gruby cięn kryie. PasPam 109v. ◼ Słonce iest dobra Sława ktorego promienie Rozganiaią w Człowieku wszelkie gnusne Cienie. PasPam 269v.
3. »rzecz znikoma, błahostka, drobiazg«: Wszystkie na Swiecie Publiki cięn to iest przeciwko Seymom. PasPam 201v.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: SPas