W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 16.04.2024
*CUG rzecz. m
Słowniki:
SStp (cug, cog, cok), SWil (cug), SW (cug), SJP (cug) notują
SXVI (?), Kn (?), T (?), L (?) nie notują
Formy: lp B. uż. nżyw. cug; Ms. cugu; ~ lm M. uż. nosob. cugi; D. cugów
Etymologia: <niem. Zug>
Znaczenia:
»zaprzęg wielokonny składający się z koni jednej maści«: Nienowina to krolom tego Swiata W pomyslnym szczęsciu przepędziwszy Lata Stracic koronę orac wołęm w pługu Albo karetę ciągnąc z Szkapą w cugu. PasPam 110. Wielu mu [sc. królowi] nadano podarunkow karet, Cugow, Obiciow, Sreber y roznych Splendorow. PasPam 233v. IVż przed dwiemá Niedźielámi iáko wyszły z Dreżná do Polski Cugi y Bágáźie Naiáśnieyszego Krolá I. M. [...]. AwDrez 1. WYiáchawszy N. Krol I. M. Pan N. M. z Bierzow, 11. Martij rozsadzonymi cugámi, 17 ejusdem w Wárszáwie szczęśliwie stánał [...]. GazWarsz 1701 21V 1 nlb. Kupiłem tedy zaraz u brata mego pułkownika cug piękny karych koni, barwy piękne posporządzałem i tak, dobrze oporządziwszy się, pojechałem na Wielkanoc do Pobikrów. MatDiar 362.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: poczwórny cug »zaprzęg składający się z czterech koni«: Spalił górny promień ziemię i powarzył rolne siemię, gdzie je jedno oracz pługiem za poczwórnym zawarł cugiem. MiasKZbiór 325. Poczworny cug koni/ poczworne konié. Quadrigae […]. Kn 729. Dáy wozkięm po powietrzu voźicsię oyczystym, Dáy cugłe oycze, pozwol mi lecem ognistym, Tchnące ognięm poczworne moderowáć cugi. SenBardzTrag 72. Poczworny cug koni; poczworne konie. ein Zug von vier Pferden. un atelage; quatre chevaux atelez. T III 1428. ▲ poszóstny cug (sz. zm.) »zaprzęg składający się z sześciu koni«: Oby za miękkich jedwabiów towary wrócił się ubiór pradziadów on szary i zaś poszósny rozprzęgli po parze cug roztrucharze. MiasKZbiór 323. [...] Nuż poszosne Cugi Ieznych poczet długi Co Oćiec ieźdźił/ parą/ czásem Dryą/ To Pan Syn chowa koni Processyą [...]. KochProżnLir 179. Widziałeś freza na ręce w karocy: Trzeba go było zafasować krócej, Rżał, pląsał, zdobiąc cały cug poszosny, Póki dziesiątej nie dopędził wiosny; I jaki zwyczaj: inszych z sieczką w poły, Onego zawsze obrok czekał goły. PotFrasz1Kuk II 16. Inaczej za rok cię, Albo prędzej, tak bardzo fortuna odmieni, Niedostatkiem ochudzi, wstydem zarumieni. Że się i sam nie poznasz, i ci, co cię znali, Będą o cię samego ciebie się pytali: Tyś to, co cię niedawno cug woził poszosny? Na jednej się dziś włóczysz hetce środoposnej! PotMorKuk III 39. Kapito dziurą iednego za drugiem, Zboyćow do siebie wpadaiących, wali, I poszostnym ich do tąd kładzie cugiem, Asz ich gwałt wpadszy, iednego obali [...]. ChrośKon 177.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: SPas