Słownik XVII wieku

Słowniki:
SStp (cynobr), SXVI (cynober, cynobr, cenobr), Kn (cynobr), T (cynobr, cynober), L (cynobr, cynober), SWil (cynober), SW (cynobr, cynober), SJP (cynober) notują

Formy: lp M. cynobr; cynober; D. cynobru; B. uż. nżyw. cynober; N. cynobrem; Ms. cynobrze; ~ lm B. uż. nosob. cynobry

Etymologia: <łac. cinnabar, cinnabari, z gr. kinnábari>

Znaczenia:

»siarczek rtęci o charakterystycznej czerwonej barwie, używany w malarstwie jako czerwona farba«: Cynobr/ Cinnabaris, [...] Cinnabari [...]. Kn 92. Wárgi cynobrem zárumienisz/ oczy/ brwi pomáluy/ włosy dáy choć ze lnu farbowánego/ o ktorym niżey. SekrWyj 152. Czerwony inkaust robią z cynobru dobrze utartego, y z gummą w letniey wodzie rozpuszczoną zmieszanego: item ubodzy robią z olchowey skory albo z cierniowych skorek ciasno ie warząc, y długo. Ieźli zaś długo chcesż mieć pismo konserwowane czerwone: utrzy cynobru na kamieniu z wodą, wysusz, wsyp w szklenicę, wley moczu, day chwilę moknąć: gdy się ustoi zley mocz zletka, y znowu wley swieżego, czyniąc to razy dziewięć. ChmielAteny III 522. Cynobr, Cynober, g. cynobru. Zinober. du cinabre. T III 170.