Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: CZEŚĆ I, CZĘŚĆ II

Słowniki:
SStp (cześć; ?) notują
SXVI (?), Kn (?), T (?), L (?), SWil (?), SW (?), SJP (cześć ) nie notują

Formy: lp M. cześć; D. czci; C. czci; B. cześć

Znaczenia:

1. »hołd, uwielbienie«: Tak się musiało ztac iako się Bogu podobało nie iako Ludziom Niech ięmu będzie wieczna część y Chwała. PasPam 225v.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ cześć bałwochwalska: ▲ na cześć »dla uczczenia«: Wyszlismy tedy za Granicę [...] zaspiewawszy węsoło naczęść y Nachwałę Imienia Wszechmogącego. PasPam 78.

2. »dobre imię, honor«: Przeciwko komu kolwiek uczynione [...] Są [spiski] Czci y Honorowi Szkodzić niemaią. PasPam 211v.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ przyjąć do czci: Wszystkich tych ktorzy iakięm kolwiek sposobem przez wszystek czas Panowania naszego nas urazili przyimuięmy do Czci. PasPam 210v-211.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ cześć bałwochwalska: ▲ cześć boska: ▲ cześć boża: ▲ niechaj będzie Panu Bogu cześć i chwała (sz. zm.): [Ks. Skarga] nabożeństwu ktore teraz do tákiey doskonáłości przyszło (z czego niechay będzie Pánu Bogu cześć y chwałá) wielkie pobudki podał [...]. BirkSkar 12. Pánu Bogu niechay bedzie cześć y chwałá ná wieki/ że nie odniosł nieprzyiaciel pociechy/ iákiey się spodziewał [...]. BirkRus 12.

Warianty fonetyczne: CZĘŚĆ I, CZEŚĆ II

Słowniki:
SStp, SWil, SJP notują
SXVI (?), Kn (?), T (?), L (?), SW (?) nie notują

Formy: lp M. część; D. części; B. część // cześć; ~ lm M. części; B. części

Znaczenia:

1. »wycinek całości«: Bos my ni mieli y czwartey częsci potencyiey Nieprzyjacielskiey. PasPam 103. Kazał Pułki wyprowadzić wpole zowych Hulay gorodow tam zostawiwszy część piechoty z Armatą. PasPam 106. Bo go in manibus bene meritorum [w ręku dobrze zasłużonych] ledwie dziesiątą część widzę. PasPam 133. Wiedzielić y Turcy że Polacy idą [...] ale Supponebant [przypuszczali] za pewna Częsc woyska. PasPam 259.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ trzy części »trzy czwarte, trzy ćwierci«: Ten Iaszczurczy Narod Trzy części Oyczyzny naszey mieczem y ogniem z plądrował. PasPam 118.

2. »majątek przypadający komuś w spadku lub po podziale«: W Rączkach w tym Roku przypadła Sukcesyia na Domy Panow Łąckich gdzie ia odebrałęm per ex divisionem [przez podział] część dzięcinną. PasPam 235v. Rączki odebrałęm. [na marginesie] Drugą Część kupiłęm u Panow konsukcessorow y pusciłęm te obiedwie częsci Corce zony moiey Iadwidze. PasPam 235v.