Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »odnoszący się do czopa zatykającego beczkę z alkoholem«: Wroná v beczki/ Os dolij: orificium tinae. [...] (czopowa dziura). Kn 1289. Dostaje się na rok [słodów piwnych], jako z czopowych regestrów i inkwizycyji się pokazało, wierteli n[ume]ro 36 [...]. LustWielk 111. Czopowy. Zapfen-. de broche, de tenon; de tourillon. czopowa dziura. Zapfen-Loch. mortaise. T III 191.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ czopowy towarzysz, kompan czopowy »współuczestnik pijaństwa; współuczestnik pijaństwa«: Niektora Zoná miáłá Mężá srogiego Pijánicę ktory co dzień ná dobrey myśli rad bywał. Czásu jednego poszłá do kárczmy/ gdzie Mężá swego przy czopowych towárzyszách ktorzy ná się szklenicámi strzeláli y kosterowáli/ tráfiłá. GdacKon 26. Uczynili to ci/ ktorzy w szynkownym domu siedzą/ piją y gráją. On Mąż bogoboyny bez odwłoki zárázem się do onego domu udał/ zgánił to onym Kompánom czopowym mowiąc y pytájąc ich: Czemuby onego ubogiego Mężá/ ktory ná Ulicy leżał/ ták okrutnie zránili? GdacKon 15.

2. »odnoszący się do podatku od produkcji i sprzedaży napojów alkoholowych«: Z samą do Jarosławia Żydzi głową jadą; Wszyscy tu dla pożytku, rzadko kto z obradą: Żeby abo arendy dostąpił czopowej, Abo sobie przyczynił soli suchydniowej, Zagrawszy na bankiecie braciej, a w ostatku Chcąc zostać egzaktorem jakiego podatku. PotMorKuk III 186. Podczas rewolucji, za regimentarstwa Pocieja, strażnika wielkiego lit., przy partii stanisławowskiej, trzymał Buchowiecki od Pocieja czopowe brzeskie i jak Pocieja stawano, nie oddał pieniędzy czopowych. MatDiar I, 166.

◼ Przenośnie: ◼ Y to do niedbálstwá należy/ co drugi tylko kuflá pilnuie/ ná káżdy dzień po uszy brzuch naleie/ ztąd potym y żonie obmierznąć musi; ile ktory ma po piianu narowy. To tesz zwyczáynie zá tym chodzi/ ze iáko wy żonom miásto powinnego czopowego podatku obmierzłym podymnym płácicie: Ták tesz ony wzáiemnie Rogowym to oddáią podatkiem. GorzWol 90.

CZOPOWE m
w funkcji rzeczownika

Formy:

Znaczenia:

»podatek od produkcji i sprzedaży napojów alkoholowych«: Czopowe/ Vectigal doliare. Kn 105. A ten podatek czopowego ma być od wszelakich likworów, które w miastach warzone i szynkowane będą, tj. od piw wszelakich, miodów, gorzałek prostych i przepalonych. AktaKrak II/1 228. [Piotr Brodecki poborca] insze po nim następujące kwartały dwoistym czopowym wybierać będzie, aż swojej sumy odbierze. AktaKrak II/2 454. Praesidium krakowskiemu na dalsze miesiące żadną miarą akcyza, czopowe i inne naznaczone podatki wedle dostatecznego porachowania wystarczyć nie mogą. AktaKrak II/2 611. W sobotę odprawił się tu u OO. Augustynianow Seymik Gospodarski Ziemi tuteyszey względem Czopowego y Szelężnego. GazPol 1736 6 2 nlb. ...wolni są Szlachta od czopowego z Dóbr własnych, od Piw. ŁubHist 231. czopowe. Zapfen-Geld von Getråncken. les aides, le maubouge, le cambage, le vientrage, le boutage; impôts que paient les boissons qui se consument. T III 191.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ arendarz czopowego: Uważając słuszną prośbę panów arendarzów czopowego województwa naszego krakowskiego, zaleciliśźmy serio panom posłom, aby gorącą instancyją do J.K.M. na niem[i] wnieśli. AktaKrak II/1 14. ▲ administrator czopowego: Urodzeni administratorowie y Exaktorowie czopowego y szelężnego Woiewodztw y Powiatow W. X. Lit. [...] ktorzy kwitow ieszcze [...] swych nie maią [...] sprawić się maią. VolLeg VI 62.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]