W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 07.03.2019
DĄB rzecz. m
Słowniki:
notują
Formy: lp M. dąb; D. dębu; dęba; B. uż. nżyw. dąb; N. dębem; ~ lm D. dębów; B. uż. nosob. dęby
Znaczenia:
»duże, rozłożyste drzewo liściaste o twardym drewnie, Quercus«: Ták w rozdrażnionem własnie widziem byku/ Ktorego miłość bodzie zazdrościwa: Ogromnie ryczy y z onego ryku Ná więtszy się gniew i siłę zdobywa. Y gdy o bliskiem wie społmiłośniku/ Rogi o twárde dęby wyostrzywa. TasKochGoff 180-181. Tedy poznacie, żem Ja PAN/ gdy będą pobici ich leżeli w pośrzodku plugáwych báłwanow ich/ y około ołtarzow ich: na káżdym págorku wysokim/ po wszystkich wierzchách gor/ y pod każdym drzewem zielonym/ y pod kázdym dębem krzewistym/ ná ktorymbykolwiek miejscu spráwowáli wonność wdzięczną wszystkim plugáwym báłwanom swojim. BG Ez 6, 13. Dab náski/ y cudzoźiémski/ rozmáity/ ábo żołędźiorodne drzewo/ Quercus [...] vide Buk [...]. Kn 110. Na gotowano do Mszey na pniaku sciętego dębu. PasPam 61. Pląsał dąb, grab, buk, klon, wiąz, brzost i fladrowany Jawor i z agarykiem czerwiem nietykany Modrzew. KorczWiz 10. Auster cedry wali dęby sciele mostem. MikSil 87v. Dosyć tu będzie na moy rozum podły [...] Przynaymniey w lesie Dęby, Sosny, Jodły, Rachować, w tey się Artmetyce ćwiczyć. DrużZbiór 304. Dąb, g. [dęb]a. ([dęb]u). Eiche. un chene. T III 201.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: dąb samica: dąb samica. Eiche weiblichen Geschlechts. drille. T III 201. ▲ bibl. dęby basańskie »dęby z @Basan I@Basanu@«: Z dębow Básáńskich czynili wiosłá twoje: Láwy twoje urobili z kości słeniowych/ y z bukszpanu z wysep Citimskich. BG Ez 27, 6.
Związki frazeologiczne: chłop jako dąb »silny, wysoki mężczyzna«: Padł wznak srogi chłop iako dąb. PasPam 229.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: mały robak wielkiego dębu tocząc na ostatek obali. eine kleine aber oftere Bemühung thut Wunder. l'eau qui tombe goute à goute, creuse le plus dure rocher; à la continuë l'eau ronge la pierre. T III 201. ● Bać się trzébá trzcinié/ Gdy wiátr dąb wywinié. KnAd 8.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: SPas