W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 01.03.2019
DALEKI przym.
Słowniki:
notują
Formy: st. równy lp M. m daleki; ż daleka; D. ż dalekiej; B. ż daleką; lm D. dalekich; ~ st. wyższy lp M. ż dalsza; D. m dalszego; ż dalszej; n dalszego; B. m nżyw dalszy; ż dalszą; N. m dalszym; lm M. mos dalsi; nmos dalsze; D. dalszych; C. dalszym; B. nmos dalsze; Ms. dalszych; ~ odmiana niezłożona lp D. m albo n daleka
Znaczenia:
1. »oddalony, daleko przebywający«: Dáléki miéyscem/ etc. vide Odlégły. Kn 114. Przywiozł zdalekich kraiow to, co [...] ma wysokie u ludzi zalecenie. PasPam 80v. Dalekich nie szukaiąc dowodów Szwedzka Woyna iakiey narobiła szkody y konfuzyiey Oyczyznie. PasPam 138v. Dalsza droga za Bałtyckie Morze - Apostaremu y z tam tąd wrociłem się złaski Bozey zdrowo. PasPam 159v. Markotno mi było że to do Mnie nie wysłali mieszczanie wiedząc o posłach A dalsze za Nimi Miasta wysyłali. PasPam 166v. Drudzy dobrowolnie co dalsi do niego uchodzili Usłyszawszy o Woysku Chrzescianskim. PasPam 276v. Daleki [...]. T III 207.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: daleka droga: Ia myślę ze to y droga daleka y trudna musi bydz funkcyja. PasPam 160. ▲ daleka peregrynacyja: ▲ daleka ekspedycyja: Rok Panski 1660. Day Panie Boze Zaczęlismy tam ze w Mosinach gdzie [...] nas postawiono było na całą zimę po tak cięszkich pracach y tak dalekiey za Baltyckie morze Expedycyiey. PasPam 78.
2. »nie mający bliskich związków«: Dáléki powinowáctwem/ Longinqua illi cognatione coniunctus [...] Kn 114.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: tak z bliska, jak i z daleka »ze wszystkich stron; gdziekolwiek; gdziekolwiek; skądkolwiek«:
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: Lepszy sąsiád bliski/ niźli Brát dáleki. RysProv E2. Przyjacielá twego/ y przyjacielá Ojcá twego/ nie opuszczaj: á do domu brátá twego nie wchodź w dzień utrapienia twego. Bo lepszy sąsiad bliski/ niż brát dáleki. BG Prz 27, 10. ● Dálékie rzéczy vpátruiemy/ á bliskich nié widziemy. KnAd 141.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
DALSZY
Formy:
Znaczenia:
»mający nastąpić później, po czymś co już było; następny«: Poszedł zostawiwszy ią na dalszy czas. PasPam 057. Gdy by iey [sc. matce] zas Swywolne dziatki gospodarską razęm wyniszczyły Spizarnią [...] do dalszego wiktu upadły by sposoby. PasPam 116v. Wsmość chciey do swoiey odeść Stancyiey dalszey Iok MSCi deklaracyiey oczekiwaiąc. PasPam 142v. Owszystkim od nas dostateczną będziesz miał wiadomość y o dalszych rzeczach rzetelną Informacyią. PasPam 151v-152. Kazał tedy Scypionowi zęmną zeby kilku rugować zgospod y tam na Pradze Stanąc do dalszey dyspozycyiey. PasPam 174. Potym dopiero iezeli się będzie zdała ta okazyia dopiro o dalszych terminach Consulere [radzić]. PasPam 221v.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]

DALEKI
w funkcji rzeczownika
Formy:
Znaczenia:
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicjiDáléki/ aliter, z dála człowiék/ [...]. Kn 114.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]

Z DALEKA
w funkcji przysłówka
Formy:
Znaczenia:
»z dalekiej odległości, z oddalenia«: Kazał iednak upatrować Bander iakie są czy Szweckie czy iakie insze ktorych ieszcze zdaleka rozeznac trudno. PasPam 068. Ow tez [okręt] wokazyiey wczorayszey iuz niepomogł zepsut tylko zdaleka stał. PasPam 069v. Uszykowano ich zagorą zdaleka od Woyska. PasPam 103. Przyiechał Wachmistrz Samo trzeć [...] postrzegszy ich zdaleka kazałęm wrot przywrzeć. PasPam 153v. Zdaleka poczęli strzelać nie nacierali blisko. PasPam 157v. Widzielismy ze trzydziesci konnych ale niewięm kto to byli bo zdaleka. PasPam 237. Woleli by byli tey Fortece nie mieć [...] nieznać y zdaleka ią ominąć. PasPam 269.
Związki frazeologiczne: pytać się z daleka »dowiadywać się pokątnie, rozpytywać się ostrożnie«: Pytąm się z daleka iesli się do krola nie doniesło. PasPam 175v.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: SPas