Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »następujący po pierwszym«

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ burmistrz drugi: Burmistrz drugi/ społburmistrz [...] Collega consulis [...]. Kn 54.

2. »inny, następny«

3. »jeden z dwu (bez względu na następstwo liczbowe)«

4. »tamten, przeciwny, przeciwległy, odwrotny«

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ bas drugi: Bas w muzyce [...] bas drugi der andre Bass. basse contre. T III 27. ▲ z jednegoż gniazda z drugim »krewny; z tego samego rodu«: z iednegoż gniazda (szczepu) z drugim. der mit einem aus eben den Geschlecht ist. lignager. T III 390.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ jeden na drugiego spojrzeć »wzajemnie na siebie spojrzeć«: Nie było bez smiechu iedna nadrugą spoyrzawszy. PasPam 56v. ◆ jeden na drugim upaść »zginąć«: Nieodstąpiemy się choć ieden na drugim upadł. PasPam 243v. ◆ zapiał kur drugi: ◆ jeden na drugim paść »zginąć«: Choc by miał paść ieden na drugim A niewyiadę. PasPam 169.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Bliszszy sobie káżdy niż drugiemu. KnAd 26. ● Drugich prowádziémy/ á sami błądziemy. KnAd 213. ● Sam błądzisz/ á drugich rządzisz. KnAd 213. ● Na się drugi broń nosi. RysProv XI, 8. ● Wenn ein Narr einem Irrthum entgehet/ jednego Błędu uchodząc Głupi, geräth er in den andern/ tráfi w drugi. ErnHand 227. ● Iéden drugiego broni/ wymawia. KnAd 306. ● Ktora go przed sobą nosząc nie vstrzeże/ druga zá nią chodząc pewnie nie vstrzeże. RysProv VI, 10. ● GOUTTE [...] PODOBNI do siebie iák dwie krople wody iedna z drugą. DanKolaDyk II, 93. ● Dwá rázy Zoná mężá biłá/ raz że ogorki łupił/ a drugi raz/ że iábłek nie łupił. RysProv III, 5.

DRUGI
w funkcji rzeczownika

Formy:

Znaczenia:

1. »inny człowiek«

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Bliszszy sobie káżdy niż drugiemu. KnAd 26. ● Iéden chodzi w miérzé/ drugi suknią dziérzé. KnAd 509. ● Niéch też drugi robi/ mowi/ buduié/ opátrzy. KnAd 560.

2. »pewien człowiek, niejeden, niektóry«

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Lżey ból cierpiemy spolny z drugiemi. KnAd 457. ● Non omnibus omnia apia, nie wszytkim gruszki/ drugim jabłká. RysProv G1. ● Kto chcé drugich mieć powoli/ ma iem też sam czynić g-woli. KnAd 371.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]

DRUGA
w funkcji predykatywnej

Formy:

Znaczenia:

»po drugie«: Począłęm rybę ieść asz wniey okrutnie smak dobry nuz ia ią ieść zem prawie zowego pułmiska sąm ziadł, Rzecze szlachcic hic est piscis quem Sua Dominatio Diabolum nominavit zkonfundowałęm się okrutnie alem widział że ią y Oni z makięm iedli, a druga niewierzyłęm że by ta bo mi się widziało niepodobna aby w tak brzydkim Ciele miało bydz smaku tak wiele. PasPam 65.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]