W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 31.05.2023
DYSPOZYCJA rzecz. ż
Słowniki:
SXVI, L, SWil, SW, SJP notują
SStp (indeks), Kn, T (?) nie notują
Formy: lp M. dyspozycja; D. dyspozycjej; B. dyspozycją; N. dyspozycją; Ms. dyspozycjej
Etymologia: <łac. dispositio 'rozstawienie, uporządkowanie'>
Znaczenia:
1. »rozporządzenie czym; zarządzenie, polecenie«: Ofiaruiąc to w dyspozycyią Boską a Scisnąwszy noszki Panu Iezusowi którego miałęm na Obrazie z Nayswiętszą Panną To zaraz iako plastr przyłozył. PasPam 75v. To wszystko mądro [!] dobrego wodza Stało się dyspozycyią. PasPam 100. Starostwa niedam ani Tenuty bo to nie wmoiey dyspozycyiey. PasPam 159v; 100r. Poiechałęm przodem do krola oznaymuiąc o Posłach apytaiąc się odalszą ich Dyspozycyią iako ich y gdzie przyprowadzić (tu może: opieka, rozlokowanie). PasPam 173v. Kazał [sc. król] tedy Scypionowi zęmną zeby kilku rugować zgospod y tam na Pradze Stanąc do dalszey dyspozycyiej. PasPam 174.
Związki frazeologiczne: być, zostawać w dyspozycjey czyjejś »być zależnym od kogoś«: Mieysce zas czekania Woysku [...] w dyspozycyiey Wiel. Hetmanow zostawac ma. PasPam 210; 264v.
2. »ochota, gotowość«: Poszedł tedy krol iuz in persona sua [we własnej osobie] za Dniepr iuz fortuna insza, Serce insze y dyspozycyia insza nie ta co przed związkiem. PasPam 178v.
3. »przygotowanie na śmierć«: Wielką pamięcią y dyspozycyią umirał bo nie w gorączcze ale tak prawie usypiał. PasPam 249.
4. »plan, rozstawienie, rozkład«: Dispositia Gáleriey táka byłá: Do kołá mármurowe stopnie/ ná ktorych wielkie mnostwo było Dworzan/ á niżey trochę Białegłowy tegoż Dworu. We śrzodku Gáleriey Kobierzec wielki Turecki/ nád ktorym Báldekin áxámitny fiołkowy/ złotymi Liliámi rzucány: pod nim Krol y Krolowa [...]. WjazdPar b2-b2v. Do gruntowney struktury wiele pomaga porządna części struktury dyspozycya. Iáka iest pałácu naprzykład dyspartycya ná izby, pokoie, sale, sienie. BystrzInfArch A4.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Patrz *dyspozyta.
Autor: SPas