Słownik XVII wieku

Znaczenia:

łączliwość z czasownikiem, przymiotnikiem i przysłówkiem »dziewięć razy«: Kyrie, czemu dźiewięć kroć powtárzáné bywa. PowodLit 58. [Olej z serdecznika] Puchliny z źimná álbo z wody wywodźi/ dáiąc go z połkwinty z fiołkowym octem/ dźiewięć kroć przez dźień. SyrZiel 136. Okrąg słoneczny więtszy, jak od starszych słyszę, Dziewięćkroć niźli ziemia; tak też o tym piszę. ŻabKalBar I 108. W te wszystkie prochy włoż Trtęći [!] połtorey vnciey/ ślinámi vmorzoney/ wbiyże świeżych iáiec 12. wespoł y z skorupámi stłukszy/ Terpenthyny dźiewięć kroć płokáney cztery vncye/ Morskich ślimakow białych/ co ie Kádźilnicy we Włoszech przedawáią 2. vncye/ Slimakow ziemnich 50. To wszytko stłuc [!]/ á wespoł zmieszay. PedSleszTajem 47-48. Dźiewięć-kroć [...] Nouies. Kn 167. Rodźićiel ich Pierus z Peleyskiey dźiedźiny/ Pan w role: Máć Enipe z Peon; tá Luciny [bogini rzymskiej, opiekunki porodów] Pośliney/ ku rodzęniu dźiewięćkroć wołáłá Z tychże ták wiela durnych śiostr w pychę się wdáłá [...]. OvŻebrMet 114. W Pelleyskich/ one polách były porodzone/ Corki od bogátego Pierá spłodzone: Mátká onym/ Enippe/ iáko dźiewięć kroć rodźiełá/ Ták dźiewięć kroć Lucyny [rzymskiej bogini, opiekunki porodów] możney záżywáłá. OvOtwWPrzem 193. Charon, ktory przez Stygen, ktora dźiewięć kroć okrąża piekło, dusze czołnem przewoźi do piekłá, wedle Poetow. OvOtwWPrzem 392. Trytońskie to ieźioro iest w kráinách pułnocnych [!]; w tym ieźierze ktokolwiek się dziewięćkroć skąpie, w ptaká się obraca. OvOtwWPrzem 622. Wnastępuiący dźień przypátruy się przedziwnie miłemu przez 9. mieśięcy Páná IEzusá/ w żywocie náświętszym tey Pánny noszeniu. Ktorego proś áby serce y duszá twoiá/ mogłby być przybytkiem Duchowi świętemu/ y wszytkiey Troycy przenaświętszey mieszkaniem; y dla tegoż mow dźiewięć kroć/ błogosłáwiony żywot ktory cię nośił/ y pierśi ktoreś ssał. BanHist 177. Dziewięćkroć. neunmahl. neuf fois. T III 317.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ po dziewięćkroć »dziewięć razy«: Bywa téż powtarzána tá prośbá po dźiewięć kroć/ dla wyráżenia rownośći bostwá we trzech personách: według tego iáko obmawia Wyznánié Athánázégo. PowodLit 57.

Znaczenia:

1. »składnik liczebników wielowyrazowych, który oznacza, że liczbę określoną przez liczebnik stojący po nim należy pomnożyć przez 9«

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ dziewięćkroć sto tysięcy »900 000«: Na zapłatę wojsku wszystkiemu wychodzi sumy dziewięć kroć sto tysięcy trzydzieści cztery i zł ośmset ośmdziesiąt pięć. AktaPozn I/1 430. Iákoż trwáłá tá walká/ więcey niż lat dzieśięć/ kędy Troiáńskie páństwo z gruntu wywrocone vpádło/ Grekow ośmkroć sto y śiedmdzieśiąt tyśięcy legło/ Troiánow dziewięć kroć sto pięćdzieśiąt y dwá tyśiącá zbito/ Krolow / Xiążąt/ szláchty/ pospolstwá z rozmáitych narodow/ ták wiele zginęło/ że ieden nápisał: Vix Priamus tanti totaque Troia fuit. CezWargFranc 7 nlb. Gdy go [obelisk] ważono/ miał funtow dźiewięć kroć sto pięćdźieśiąt y sześć tyśięcy/ Sto czterdźieści ośm/ á naczynia/ ktorymi go spusczano/ dźwigano/ przenoszono/ podnoszono/ etc. ważyły dzieśięć kroć sto czterdźieśći dwá tyśiącá/ ośm set dwádźieśćia cztery funtow. WargRzym 67. Z tey skárbnice połąmawszy drzwi wźiął Iulius Cesarz cztery tyśiące sto trzydźieśći y pięć libr złotá/ dźiewięćkroć sto tyśięcy libr srebrá: á ná to mieysce włożył ták wiele miedźi pozłoćistey. CezPiel 24v. Siedm lat przed woyną Cártháginską/ gdy byli Consulámi L. Aurelius/ y S. Iulius/ było śiedm set y dwádźieśćiá libr złotá/ á srebrá dźiewięćkroć sto tyśięcy y dwá tyśiącá libr. á oprocz tego było iescze co z tym nie ráchowano trzykroć sto tyśięcy śiedmdźieśiąt y pięć tyśięcy. CezPiel 24v. Piąty Liwazu. Iest to Miásto w Armeniey, wielkiey. Intráty ma Dźiewięćkroć Sto Tyśięcy áspr. RicWielJMon 64. Osmy iest Bászá Tehildiru, ná gránicy Georgiey. Intráty ma Dźiewięćkroć Sto Tyśięcy Dwádźieśćia pięć Tyśięcy áspr. RicWielJMon 65. BAZYLIKA, Pałac okrągłą figurą w pośrzodku Rzymskiego Rynku sumptem dźiewięciu kroć sto tysięcy czerwonych złotych erigowány, z Frygiyskiego Marmuru, to iest krwawego. maiąc kolumny od Paula Emiliusza dwa kroć Konsula, dwa kroć Tryumfatorá wystawiony. ChmielAteny II 88. Zaczym [Cortes] nie zląkł się potężnego Króla Mexikańskiego, maiącego ná cztery kroć sto tysięcy woyska, y iego Hołdowników Królów mnieyszych 30. mogących wystawić na dziewięć kroć sto tysięcy ludu bitnego swemu nay wyższemu Królowi. ChmielAteny IV 572. Podobnie moc Jowisza nie może w przeciągu dziewięć kroć sto trzydzieści i sześć tysięcy lat odmienić nachylenia osi kuli ziemskiey, tylko na dwa stopnie i 38 minut. BuffonStaszicEp 33.

2. »900 000«: [...] ábowiem według Tychoná Bráche od źiemi do Xiężycá iest mil Niemieckich 48590. czterdźieśći y ośm tyśięcy, pięć set dźiewięćdźieśiąt; á od Xiężyćá do Firmámentu ná ktorym Gwiazdy zwyczáyne, ráchuie mil tákichże większych iák Polskie, 11991410 Jedenaśćie Milliąnow, dźiewięćkroć dźiewięćdzieśiąt y ieden Tyśięcy, czterystá dźieśięć. DuńCiek Av.