Etymologia: <łac. euangelium 'dobra nowina', z gr.>
Znaczenia:
1.»księga Nowego Testamentu opisująca życie i działalność Jezusa Chrystusa«: EWANGELIA JEZUSA CHRYSTUSA według Mátheuszá Swiętego.NTBr (tytuł). NOWY TESTAMENT PANA NASZEGO JEZUSA CHRYSTUSA. W ktorym śię zámykáją Kśięgi; Ewángelia wedlug S. Mátteuszá S Márká S. Lukaszá S. J Dzieje Apostolskie Listy S. Páwlá Do Rzymiánow Do Koryntow dwá Do Gálátow Do Efezow Do Filippensow Do Kolossensow Do Tesálonicensow dwá Do Tymoteuszá dwá Do Tytusá Do Zydow Lis S. Jákubá S. Piotrá dwá S. Janá trzy S. Judy Objáwienie S. Janá.BG1137 [tytuł]. Ewániélia/ [...] propriè sonat bonum nuntium, sit vulgò Euangelium dicitur historia de Christo Domino, cuius initium ducitur a nuntio cælesti.Kn171. Admonicye Chrystusa Páná dane w Ewangelii [...] dość dostáteczne byćby powinny ná utrzymánie Chrześcian przy Bogu, przy Chrystusie, przy prawdziwey wierze.BystrzInfCosmH3. Lepieyby według Ewangelii tákim malarzom y Inwentorom, rękę odciąć, oko wyłupić á niżeli żeby bezwstydnym malowaniem tylu niewinnych gorszyli.BystrzInfElemC3v. Hieronymus CARDANUS z Mediolanu Xięstwa Włoskiego oriundus, Medyk i Matematyk sławny, powierzchowny Chrześcianin, a w sercu Ateusz. Nauczał w swych księgach blaspheme & impie, że Prawo starozakonne Żydowskie wyszło od Saturna. Nowy zaś Zakon, albo Ewangelia, od Jowisza i Merkuriusza; a zaś Alkoran Mahometa od Słońca i Marsa.ChmielAteny1755 I. 5-to, [czart] na wspomnienie rzeczy świętych, vg Imienia JEZUS, MARYA, na obecność Relikwii; Obrazów, wody święconej, dopieroż na obecność Ś. Ewangelii, Najświęt: Sakramentu, wszystek trzęsie się, wrzeszczy;ChmielAteny1755 I. Ewangielia, Ewanielia, das Ewangelium, évangil.T III328.
▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe:
▲ Ewangelia Święta: Ku końcowi ma taż Ewangielia ś.: I wtenczas będą się wzajem płakać wszystkie pokolenia ziemi. Coś niemal na ten kształt działo się z onym butnym kątem w górach szląskich około Smitbergu, zaczem nie jedno tameczni opryszkowie wzajem się płakali, ale niemal i wszystek Szląsk [...] lamenty stroił.DembPrzew120.
▲ ewangielie Książka »ewangeliarz«: EwangielieKśiążka. Evangelien Buch. un Evangeliaire.T III328.
◼ Przenośnie:
◼ Táki to testáment y taki wagi, iaka Ewángelia bab, kiedy sobie troie niewidy pod kądzielą báią.WisCzar90.
2.»wyznaczony na dany dzień fragment do odczytania podczas liturgii«: Rejestr Ewángeley y Lekcey. REJESTR EWANGELEY y Lekcey, ktore sie czytája w Niedziele y Uroczyste Swietá.BGJk284.
3.»prawda o zbawieniu ludzi przez Jezusa Chrystusa«: Jesli tedy zákryta jest Ewángielia nászá/ zákryta jest przed tymi/ ktorzy giną. W ktorych bog Swiátá tego oślepił zmysły/ to jest w niewiernych; áby im nie świećiłá świátłość Ewángeliey chwały Chrystusowey/ ktory jest wyobráżeniem Bożym. 2 KorBG2Krn4, 3-4. Gdy ten święty [Patrycjusz] zawitał z opowiadaniem Ewangelii do Hibernii, widział tam wojsko czartów nieprzeliczone, które wszytek wysep dokoła otoczyło, ale musiało ustąpić Świętemu, jako pisze Stanichurstus w życiu jego.ChmielAteny1755 I.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa:
● od przysł.: Baby sobie troje niewidy pod kądzielą bają. Táki to testáment y taki wagi, iaka Ewángelia bab, kiedy sobie troie niewidy pod kądzielą báią.WisCzar90.