Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: FAŁSZYWY, FALSZYWY

Słowniki:
SStp (fałszywy, fałszywi), Kn, T, L, SWil, SJP notują
SXVI (?), SW (?) nie notują

Formy: lp M. m fałszywy; ż fałszywa; D. ż fałszywej; n fałszywego; lm D. fałszywych; B. nmos fałszywe

Znaczenia:

»niezgodny z prawdą, kłamliwy, oszukańczy«: Fałszywy/ fáłészny/ zfałszowány/Fallax interpres [...]. Falsus codex, falsae literae, [...]. Nieprawdziwy. Falsa causa, falsum gaudium, [...]. Coloratum crimen, [...] Fucosus. Kn 172. Podskarbiego Litewskiego kazawszy mu się dysponować deliberatissime [świadomie] rozstrzelali z iednego tylko małego podobieństwa y fałszywego udania. PasPam 185. Ieżeli [...] ból nie na iednym mieyscu się osadza, lecz tam y sam biega, to falszywą pleurę znaczy; ktorą Doktorowie Medycyny Pleurisim spuriam nazywaią. BeimJelMed 563-564. Fałszywy, sfałszowany. falsch, verfälscht. falsifié, corrompu, contrefait; faux. § fałszywa moneta; fałszywe złoto; fałszywe umie podać regiestra; fałszywe kowanie monet. fałszywy, fałeszny. 1) unwahr. 2) betrüglich, falsch. 1) faux, qui n'est pas vrai. 2) faux, trompeur, mèchant, rusé. § [1)] fałszywa to nauka. 2) fałszywy przyiaćiel; fałeszne świata tego wspaniałośći. T III 331.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ fałeszny autentyk: Ukazał beł [Czelatycki] citatus na terminie fałeszny autentyk krakowskiej roboty: trzy wręby herb na nim. TrepNekLibDworz 365. ▲ apostoł fałszywy: Apostoł fałszywy [...] Pseudoapostolus. Kn 8. ▲ fałszywa moneta »pieniądze podrobione , sfałszowane«: Urgeant IchMSC PP Posłowie że by ci Authores fałszywey monety reddant rationem. PasPam 218. ▲ fałszywa mowa »obmowa, oszczerstwo, plotka«: Kto Ma wolne Sumnienie ten wszelakie kalumniie y Ludzkie fałszywe mowy powinięn lekce wazyc. PasPam 148. ▲ fałszywy świadek: Mowę moię alleguiesz WMMPan y mnie konwinkuiesz tak własnie iakoscie na Io MSCi Pana Marszałka naprzekupowali Fałszywych Swiadkow. PasPam 194. ▲ falszywy apetyt (sz. zm.): Przyczyny zbytniego apetytu. SĄ humory kwasne, y cierpkie, Orficjum żołądka ściskaiące, marsczące y sczypiące, zkąd się ten fałszywy rodzi apetyt. CompMed 180. Apetyt fałszywy do rzeczy niezwyczaynych y zdrowiu szkodzących iest pospolity białey płci [...] Chcąc uskromić ten fałszywy apetyt, trzeba się naprzód przepurgować. VadeMed 170. ▲ fałszywy apetyt: Ożeniwszy się drugi/ zapomni przysięgi/ y obowiązkow swoich y tak sobie postępuie/ iak gdyby ieszcze młodzieńcem był [...] są drudzy co domowy defekt pokrywaiąc czynią to dla konserwowania reputacyey [...] Insi z fałszywego częstokroć appetytu/ choć maią swego do nowego. GorzWol 87. ▲ fałszywi bogowie: [W królestwie Józafata] Pogańskiego Obrzędu wywrácáno błędne Synágogi, A skárby, ktore były ná fałszywe Bogi Od Pogan zgromádzone, z Meszkit odbieráno, Zaś miast onych Kościoły Páńskie budowáno. DamKuligKról 253.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ fałszywe udawać rzeczy: PasPam 175v.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ basy fałszywe: FAUX - BOURDON [...] terme de Musique (qu ' on appelle simplement Contre-point.) Rudior musicorum concentus. BASSY falszywe w muzyce Kontratony niezgadzaiące się z sobą. DanKolaDyk II, 17.