W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 08.10.2025
FARFURKArzecz ż, *FARFUREKrzecz m
Warianty fonetyczne: FARFURKA, *FARFORKA, *FURFURKA
Słowniki:
T (farfurki), L (farfurka; bez cyt.), SWil, SW (farfurka, farforka, faforka), SJP notują
SStp, SXVI, Kn nie notują
Formy: lp M. ż farfurka; D. ż farfurki; B. ż farfurkę; N. m farfurkiem; ż farfurką; Ms. ż farfurce; ~ lm M. ż farfurki; D. ż farfurek // furfurek; B. ż farfurki; N. m albo ż farfurkami; Ms. ż farforkach
Znaczenia:
»szkliwiony wyrób ceramiczny, najczęściej fajansowa lub porcelanowa zastawa stołowa, farfura«: Tám są wielkie hándle ná porcelany/ ábo fárfurki/ ná iedwab/ ná cukier. BotŁęczRel I 173. Obrączka mała, srebrna, pozłocista, z farfurkiem do ziela dana. InwDomLwowGęb 354. Farfurki dwie białe, rubinami y szmaragdami sadzone. InwWilan 43. Farfurka z miseczką drewnianą, blaszką srebrną powlekane. InwWilan 44. Szambelan odprawujący dzienną służbę, podawszy królowi pierwszą farfurkę z potrawą, siadał z nim do stołu i kto jeszcze inny z domowych, kogo król zawołał. KitPam 116. Nad łożkiem sztukateryą glinianą, farfurkami, zwierciadłami ádornowanym; ta iest inskrypcya Hic mortuis assimilatur. ChmielAteny III 538. Od końca tey ulicy, zaczyna się druga kwadrátowa uliczka, wkoncie swoim maiąca piękną perspektywę; z gliny, kamieni, farfurek wyrabiána na kszrałt wspaniałego Ołtarza wgorze oko Opatrzności Boskiey z drzewa z promieniami; Oko same ze zwierciadła. ChmielAteny III 543. W tej szafie furfurek 7, fliżanek para i imbryczek gliniany, szklinic 6, garnuszków 6 polewanych, kufelek siódmy, flaszek szklanych 2 od oliwy, małych, liktarz cenowy jeden, solniczka szklana jedna, kropilniczka cenowa. InwKal II 48. Farfurki, plur. g. farfurek. Holländisch Zeug, Delpsisch Porcellain. faïance. T III 334. Nie raz ciżba zemdlona przez twoie kowadła, Boday mowi niezgoda na wieki przepadła; Ten powraca do domu z wyiechanym pyskiem, Tez wziął w głowę farfurką, a drugi pułmiskiem, Ten zęby rozproszone po podłodze zbiera, Temu za piękne sprawy do kozy kwatera Zapisana. RutZabawki 24. [...] zwolniwszy ią przy ogniu, włożysz rozpuszczoney w mleku podpuszczki tyle, iak groch; mieszaiąc łyżką, ponalewasz na pułmiski, czyli farfury, które popostawiasz na ciepłym popiele, nakrywszy z wierzchu drugiemi farfurkami, które kiedy niekiedy odkrywać będziesz dla obtarcia ich z pary, czyli wilgoci; gdy się iuż śmietana zsiądzie, zdeymuie się z popiołu. AlletzAlb 235. Strzeż się kálać sukiéń, obrusa, serwety, Sztuciec zwálany odday położywszy go ná farfurce, służącému. [...] Wysączać sapór z farfurki na łyszkę, iest niéprzyzwoitość, iako i ogryzać kości. ProkopNauka 112-113. Zatym we dwóch naczyniach małych przyniesiono kawy, którą wprzód kajmakowi, a potym zaraz jm. panu posłowi podano, także serbetu, którego i dla nas stojących dano w farforkach [...]. RadziejHTurDyp 327.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Patrz *farfurkowy, farfura, fajans, porcelana, porcelina.
Autorzy: WM, ER