W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 04.08.2023
FUNT rzecz. m
Słowniki:
SStp, SXVI, Kn, T, L (XVI-XIX w.), SWil, SW, SJP notują
Formy: lp M. funt; D. funta; C. funtowi; B. uż. nżyw. funt; N. funtem; Ms. funcie; ~ lm M. funty; D. funtów; C. funtom; B. uż. nosob. funty; N. funtami; Ms. funtach
Etymologia: <niem. Pfund>
Znaczenia:
1. »miara wagi o wielkości zróżnicowanej regionalnie i czasowo równa 2  grzywnom, czyli 32 łutom; zwykle pomiędzy 0,4 a 0,5 kilograma«: PułCartauny ktore 24 funt: żelázá 12 funt: prochu ptászego wyrzucáją 19. Calib. długie, zmiąszością im przystojną, ważą 41. álbo 42. cent: [...]. UffDekArch 32. Pierwszy punkt Tará nic innego nie iest/ tylko summá ábo rzecz pewna wytrącona w ráchunku/ iáko to będźie Tárá ná wor/ tárá ná beczkę tárá ná kosz/ tárá ná skrzynię (zowie się też y Rábát/ kiedy ná pieniądzách) to iest kiedy będźie száfranu wor ważył kámienie cztery/ więc tárę ná wor odrzućiwszy/ funt ábo trzy/ nie płácę iuż zupełná zá czter kámienie/ ále bez czterech ábo trzech funtow/ tákże y o innych tárách rozumiey. GorAryt 132. Bywa wędzona [ryba] po Czerwonym Złotem funt. PasPam 65. Zołnierzowi wyznaczáno dwanáśćie łánow, co na ksztáłt puł łankow naszych wychodzi, oprocz tego Przywileiu, każdy miáł ná dzień pięć funtow chlebá, dwa funty mięsá, y pułgarca winá, wystarczáło to ná wyżywienie po częśći iego gospodarstwá. RolJabłJADziej 132. Funt, g. [funt]a. ein Pfund. une livre; poidde seize onces. [...] funt ma 32 łotow; [...] 112 czerwonych złotych funt ieden ważą. T III 354.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: funt amszterodamski »ok. 0,483 kg«: Według komputu X. Schotta. Rzymskich funtow – 100. Czynią [...] Amszterodamskich – 76. BystrzInfRóżn Z3v. ▲ funt antwerpski »ok. 0,459 kg«: Według komputu X. Schotta. Rzymskich funtow – 100. Czynią [...] Antwerpskich – 80. BystrzInfRóżn Z3v. ▲ funt aptekarski »inaczej: funt norymberski = 0,35851 kg«: Swinie wrzody zá vszymá rospądza/ y leczy/ wźiąwszy przechędożonego tego Soku/ Sálmoniáku po funćie Aptekárskim/ Gleyty srebney poł funtá/ Oliwy funt/ gleytę z Oliwą co nalepiey vtrzeć/ á potym znienagłá do zgęsczenia miodowego wárzyć: Potym Sálmoniak miáłko vtárty wsypáć/ y znowu przywárzyć/ Ná ostátku Gáłban w trosze winá rospuczony. To wespoł dobrze vmieszáć/ áż wychłodnieie/ y tym wrzody te plastrowáć. SyrZiel 213. Funt Aptekárski/ á niégdy u Rzymian y wagá mokrych y suchych rzéczy pospolita. [...]. Kn 181. ▲ funt drezneński »ok. 0,483 kg«: Według komputu X. Schotta. Rzymskich funtow – 100. Czynią [...] Drezneńskich y Frankofurskich – 76. BystrzInfRóżn Z3v. ▲ funt florentski »ok. 0,367 kg«: Według komputu X. Schotta. Rzymskich funtow – 100. Czynią [...] Florentskich – 100. BystrzInfRóżn Z3v. ▲ funt frankofurski »ok. 0,483 kg«: Według komputu X. Schotta. Rzymskich funtow – 100. Czynią [...] Drezneńskich y Frankofurskich – 76. BystrzInfRóżn Z3v. ▲ funt gdański »ok. 0, 378 kg«: Według komputu X. Schotta. Rzymskich funtow – 100. Czynią [...] Gdańskich – 97. BystrzInfRóżn Z3v. Funt, g. [funt]a [...] funt Gdański większy od Krakowskiego dwiema łotami [...]. T III 354. ▲ funt kijowski »ok. 0,287 kg«: Według komputu X. Schotta. Rzymskich funtow – 100. Czynią [...] Kiiowskich – 128. BystrzInfRóżn Z3v. ▲ funt konstantynopolski »ok. 0,524 kg«: Według komputu X. Schotta. Rzymskich funtow – 100. Czynią [...] Konstantynopolskich – 70. BystrzInfRóżn Z3v. ▲ funt krakowski »ok. 0,395 kg«: Według komputu X. Schotta. Rzymskich funtow – 100. Czynią Krakowskich blisko – 93. BystrzInfRóżn Z3v. Funt, g. [funt]a [...] funt Gdański większy od [funta] Krakowskiego dwiema łotami [...]. T III 354. ▲ funt królewiecki »ok. 0,395 kg«: Według komputu X. Schotta. Rzymskich funtow – 100. Czynią Krolewieckich – 93. BystrzInfRóżn Z3v. ▲ funt kupiecki: To wszystko ma być świeżoźielono y co nadrobniey pośiekáć/ do tego dwá funty kupieckie másłá świeżeo/ bez Soli przydáć/ á co nalepiey w Możdżerzu v- tłuc: y w naczyniu sklánym/ ná Słońcu iárkim/ przez ośm dni smáżyć. SyrZiel 247. Funt kupiécki [...]. Kn 181. ▲ funt lipski »ok. 0,382 kg«: Według komputu X. Schotta. Rzymskich funtow – 100. Czynią [...] Praskich y Lipskich – 96. BystrzInfRóżn Z3v. ▲ funt londyński »ok. 0, 378 kg«: Według komputu X. Schotta. Rzymskich funtow – 100. Czynią [...] Londyńskich – 97. BystrzInfRóżn Z3v. ▲ funt lwowski »ok. 0,386 kg«: Dźieśięć Tyśięcy Ok Wosku. Oká iest wága máiąca w sobie pułtrzećia Funtá Angielskiey wagi/ (á trzy Funty Lwowskie.) RicWielJMon 77. Według komputu X. Schotta. Rzymskich funtow – 100. Czynią [...] Lwowskich – 95. BystrzInfRóżn Z3v. ▲ funt madrytski »dawna miara masy używana w Hiszpanii, Portugalii i Ameryce Łacińskiej, wynosząca 0,459 - 0,460 kg«: JNFORMACJA STATYSTYCZNA O wagach, y monecie. [...] Według komputu X. Schotta. Rzymskich funtow – 100. Czynią [...] Madrytskich – 80. BystrzInfRóżn Z3-Z3v. ▲ funt mincarski: Funt mincárski/ ośm uncyy [...]. Kn 181. ▲ funt norymberski »ok. 0, 477 kg«: Według komputu X. Schotta. Rzymskich funtow – 100. Czynią [...] Norymberskich – 77. BystrzInfRóżn Z3v. ▲ funt paryski »ok. 0,483 kg«: Według komputu X. Schotta. Rzymskich funtow – 100. Czynią [...] Paryskich – 76. BystrzInfRóżn Z3v. ▲ funt poznański »ok. 0,390 kg«: Według komputu X. Schotta. Rzymskich funtow – 100. Czynią [...] Poznańskich – 94. BystrzInfRóżn Z3v. ▲ funt rzymski (sz. zm.) »około 0,367 kg«: Biorę za normę funtow Rzymskich 100. czyniąc proporcyą do liczby funtow w inszych Państwach, siła gdzie wynoszą. BystrzInfRóżn Z3. Według komputu X. Schotta. Rzymskich funtow – 100. Czynią Krakowskich blisko – 93. Gdańskich – 97. Lwowskich – 95. Poznańskich – 94. Toruńskich – 96. Warszawskich – 107. Wileńskich – 112. Kiiowskich – 128. Krolewieckich – 110. Wrocławskich – 96. Wiedeńskich – 68. Praskich y Lipskich – 96. Normymberskich – 77. Drezneńskich y Frankofurskich 76. Weneckich – 124. Florentskich – 100. Paryskich – 76. Madrytskich – 80. Konstantynopolskich – 70. Sztokholmskich – 96. Londyńskich – 81. Antwerpskich – 80. Amszterodamskich – 76. BystrzInfRóżn Z3v. ▲ funt sztokolmski »ok. 0,382 kg«: Według komputu X. Schotta. Rzymskich funtow – 100. Czynią [...] Sztokolmskich – 96. BystrzInfRóżn Z3v. ▲ funt toruński »ok. 0,382 kg«: Według komputu X. Schotta. Rzymskich funtow – 100. Czynią [...] Toruńskich – 96. [...] BystrzInfRóżn Z3v. ▲ funt warszawski »ok. 0,343 kg«: Według komputu X. Schotta. Rzymskich funtow – 100. [...] Warszawskich – 107. [...] BystrzInfRóżn Z3v. ▲ funt wenecki »ok. 0,296 kg«: Według komputu X. Schotta. Rzymskich funtow – 100. Czynią [...] Weneckich – 124. BystrzInfRóżn Z3v. ▲ funt wileński »ok. 0,328 kg«: Według komputu X. Schotta. Rzymskich funtow – 100. Czynią [...] Wileńskich – 112. BystrzInfRóżn Z3v. ▲ funt wrocławski »ok. 0,382 kg«: Według komputu X. Schotta. Rzymskich funtow – 100. Czynią [...] Wrocławskich – 96. BystrzInfRóżn Z3v. ▲ funt złotniczy: Funt złotniczy/ [...]. Kn 181. ▲ półtora funta »miara masy równa 1,5 funta«: Półtorá funtá/ Sesquilibra [...]. Kn 768. Ta zaś Barniaka córka za swoję swywolą aby dała dworowi grzywien pięć, prawu jednę i do cerkwi kunkowskiej półtora funta wosku. KsKlim 367. połtora funta. anderhalb Pfund. une livre & demie. T III 1502.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: Lepszy funt złotá/ niż centnar ołowiu. RysProv VIII, 5. ● Lépszy funt szczęścia/ niż cętnar rozumu. KnAd 437.
2. »jednostka monetarna o zróżnicowanej lokalnie i czasowo wartości«
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: funt sterlng »jednostka monetarna w Wielkiej Brytanii«: Dźien Koronátiey Krolewskiey/ według zwycżáiu rozmaitymi obchodzono Illuminátiámi y okázáłośćią. X. I. M. Opat du Bois/ bárdżo tu u wszytkich w wielkim zostáie poszánowániu y Respekćie; Sekretarzowi iego/ ktory z Páryżá przyniosł Punktá podpisáney Czworákiey Alience/ kazano dáć zskárbu 500. Funt Sterlings/ Angelskiey Monety/ Dńiá 10. t. m. PoczKról 34. ▲ funt angielski »jednostka monetarna w Wielkiej Brytanii«: [...] ci się mieszczą wszyscy w Niższey Kamerze, gdźie zdaie się reprezentować Stan Mieyski trzeci, y Plebeiuszow czwárty, tych tylko, ktorzy dać mogą z gruntu swego sześć funtow Angielskich, ktorzy nád Rzemieślnikow praeferuntur, y odbieráią tytuł nie Dominus ale Goodman, to iest Bonus Vir. ChmielAteny II 279. ▲ funt paryski »jednostka monetarna we Francji«: Tám zá większą częśćią owych Theologow ná tym stánęło/ iż żáden pod dusznym zbáwieniem nie może trzymáć i dwu beneficia/ z ktorych káżde do roku czyni piętnaśćie funtow Páryskich. KwiatDzieje 64.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: WG