Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »człowiek o wielkiej głowie«: Głowá/ głowacz/ wiélkogłowy/ Capito [...]. Kn 193. Capito. Grosskopff. Głowacz. GuldOn 65. Potworni. (niekształtowni) y Nieurodziwi są/ ktorzy ciáłem odstępują od pospolitego kształtu: jáko są: srogi Olbrzym/ máluczki Kárzeł/ Dwoistego ciáłá/ Dwoy głowy y tym podobne Potwory. Dotych poniekąd niektorzy przyliczáją: Głowaczow/ Nosalow/ Wárgátych/ Gębalow/ Rozokich/ Gruczołow/ Krzywoszyjow/ Gárbalow/ Krzywonogow/ Głow podłogowátych; przyday do tego Łysego. KomDobrOrb 109.

2. »zwierzę o dużej nisko zwieszonej głowie«: Głowacz źwierz. [...] Catoblepas [...]. Kn 194.

3.zool. »ryba morska z rodziny mugilowatych; może cefal; Mugil cephalus«: Biegli do niey [Alcyny] zapędem, prędcy Delphinowie I z rozdziewioną gębą ogromni wyzowie Głowaczowie y Salpy razem przebiegali I wraz swoie leniwe sny zostawowali [...]. ArKochOrl 57v. Głowacz rybá/ Mugil, [...] Mugilis, [...] Squalus, [...]. Labrus. [...] Myxon. [...]. Kn 194. Rybne potrzeby, Ryby. [...] Głowacze, Węgorze świeże, y suche. CzerComp 5. MUGE [...] (Poisson de mer) Mugil [...] GŁOWACZ ryba. DanKolaDyk II, 287. Głowacz ryba, un munier. KulUszDyk 31.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ głowacz suchy: Głowacz suchy/ Dorsz. Capito duratus frigore, aut infumatus [...]. Kn 184.

4. »roślina, może sierpik; serratula«: Jest iescze pięć innych Lysimáchiy/ od Leonicená/ Rueliusa y Theodorá Tabermontaná opisáne/ ktore inni Corneolas, álbo Flores Tinctorum drudzy zowią. Nászy Głowaczámi/ álbo Sierpikiem wtorym/ trzecim/ etc. SyrZiel 1260.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ ściąć głowę komu: O KRolu Dáwidźie/ y o wielkim Obrzymie Goliáćie. Iáko go Dáwid zábił/ y głowę mu ściął. VolcDial 101v. [...] Stanisław Potocki, starosta halicki, z miłości ku stryjowi swemu, bez ordynansu hetmańskiego, z swoją chorągwią pancerną posiłkować stryja swego porwał się, który uczyniwszy ze stryjem swoim znaczną klęskę w Turkach, sam zginął, ale z wielkiem podziwieniem, bo Turczyn doiżdżając go, ściął mu głowę w misiurce, która u takiego pana niepodła być musiała; głowa z denkiem odleciała, a czepiec, że dostatni był, został na ramionach; tej głowy (jako powiadali, bom ja tego nie widział) znaleźć po tym nie mogli, ale inną do ciała przyłożyli. DyakDiar 63. Trafiło śię że Litwin jeden poimał tam Mniszkę, która uchodząc zelżywośći, obiecała mu taki dać olejek, którym namaszczonego żelazo imać śie nie miało. Zeby zaś tym prędzey poganina uwiodła, kazała mu tego doświadczyć ná swojey własney szyi. Uwierzył temu Litwin, y dobywszy szabli jednym zamachem ściął [sobie] głowę. HylInf 44-45.