Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »małe naczynie do gotowania, przechowywania potraw lub podawania napojów, mały garnek«: Day sám máły garnuszek/ że polewkę odleję. VolcDial 42v. Polewki [...] osobliwie garnuszkiem ábo czáreczką pite. CiachPrzyp 26 nlb. Masła garnuszek niewielki z wierzchem. InwŻurBęt 89. Garnuszék/ Ollula [...] Seriola [...] Caliculus, vas fictile [...] gárnuszék/ krużyk. [...] Cacabulus [...] Cucumula. Kn 186. Ugotowali mi iakis Garmatki [!] Garnuszek mały na ząb mi to niepadło. PasPam 280. Wypiłyż po garnuszku, co miał kwartę w sobie; Przy raczkach też po drugim pozwoliły sobie. PotFrasz4Kuk I 306. na zastaw Kubek sribrny biały y Garnuszek z nakrytką Oboie wazy grzywien pułtory. KunReg 30. Warz te tabliczki z bryzelią w garnuszku. Gdy trzecia część wywre wyymiy. SekrWyj 62. Drudzy po wykráceniu w gárnuszek nietłusty/ wody wstawiwszy/ gdy tá wezwreć poczyná [...] ná nitce metállá w nie wpuszczáią. SekrWyj 275. garnuszek do musztardy z łyżeczką InwWilan 39. garnusek DialJezOkoń . Gdy się przyda nábrzmiáłość y zápalenie gárdłá, lubo wewnątrz lub powierzchu, weźmi Ięczmieniá, spal go w garnuszku ná węgiel, utrzyi, zmieszay z miodem, obłoż gárdło, powtorz ieżeli będzie potrzebá. PromMed 83. Weźmi Jáłowcu utłuczonego, stochmalu ze Młyna, Rzodkwi ná tartle utártey, gorzałki, Mydłá, Oliwy, káżdego ileć się zda, zmieszay w garnuszku, zálep pokrywką, upraż, rozłoż ná chuście y przyłoż ciepło. PromMed 153. Weś kostek Brzoskwiniowych [...] nákłádź do nowego garnuszká, zálep pokrywkę, włoż do ognia. CompMed 674. Drugie drzewo czyli też same iest Cocos rodzące owoc ad instar orzechow, ale duży, z ktorego łupin formuią łyżki, dzbanużki, garnuszki; z samego owocu maią oliwę, chleb, ze skory popadáney sączy sią [!] likwor ná kształt Winá. ChmielAteny II 595. Mianowicie cztery tam są Ciała całe, 1. S. Iuliusza Senatora Rzymskiego M. 2. S. Antonina M. 3. S. Hilarego z lampą, 4. S. Kandydy M. z garnuszkiem y z lampą. ChmielAteny III 99. A przytym wszytkim starać się signa popsuć, przy ktorych czary przywiązane, iakoto garnuszki, podwiązania, pierze, skorupki, kostki, wężowe skorki, do ktorych pactum diabelskie przywiązane, y poty czary szkodzić mogą, poki te znaki zepsute, wykopane, spalone niebędą. ChmielAteny III 261. Może kretow łowić, garnuszek z ciąsnym orificium w dziurę ich wsadziwszy, włożywszy weń raka nie żywego Item wziąć plew, żywicę, siarki, włożyć naprzykład w dzbanek, y te miny wdziurę wsadzić kretową, zapalić, pozatykawszy wszytkie inne dziury. ChmielAteny III 462. Wino kwaśnieć zaczynaiące poratuiesz, kiedy garnuszek nowy mały, albo dzbanuszek wody pełny zaszpuntowawszy, wpuścisz na sznurku nadoł beczki wina, beczkę zaszpuntowawszy, y mały oddech zostawiwszy w niey, za trzy dni wino się zacznie naprawiać znacznie, á woda się zaśmierdzi w dzbanuszku, ktory wyciągni, y znowu to uczyń wdrugim dzbanuszku, poty poki wina nie naprawisz. ChmielAteny III . W tymże Wojewodztwie koło Srzemu Miásta, na polu Wsi Kochow, y w Połukach wykopuią garnuszki z ziemi, iakby dopiero od Gancarza zrobione, ktore od Słońca twardnieią, ktore Roku 1415; sam Władysław Jagiełło widział, y Posłowi Erneſta Xiążęcia Austryackiego prezentował świeżo przy sobie kopane [...]. ChmielAteny IV 312. Garnuszek, g. garnuszka. 2) [!] kleines Koch-Töpfchen. [...] 1) petit port de terre. T III 364. [...] warz każde [ziele] z osobna w gárnuszkach w wodzie iák naylepiey. VadeMed 155. Weźmi Owczych bobkow, włoż do nowego garnuszka,nákryi pokrywką, zálep, włoż do węgla áby się upaliło, skoro się spali, utrzyi subtelno. VadeMed 164. Weźmi másłá gárnuszek, Ja wezmę koszyk gruszek. ŻabSymf D3.

◼ Przenośnie: ◼ Tylko z łóżka nie spadła, tak ją strach zdjął srogi, że jej ktoś pańską głowę włożył między nogi. A widząc, że ją zwierzchnia odkryła poduszka, Ze śmiechem rzecze: Godne to wieczko garnuszka, Bo tego jeszcze słusznie może człowiek zażyć; Z próżnej głowy trudno co dobrego wysmażyć. PotFrasz4Kuk I 349.

2. »mały dzbanek«: Garnuszek, g. garnuszka. [...] 2) Krüglein. [...] cruchon. T III 364.