Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: GENERALNY, JENERALNY, GIENERALNY

Słowniki:
SXVI (generalny, jeneralny), T (gieneralny), L (?), SWil (generalny), SW (gieneralny, jeneralny), SJP (generalny) notują
SStp, Kn nie notują

Formy: lp M. m gieneralny; ż generalna; n generalne; D. m generalnego; ż generalnej // jeneralnej; n jeneralnego // generalnego; B. ż jeneralną // generalną; n generalne; N. n generalnym; jeneralnym // generalnym; lm Ms. generalnych

Znaczenia:

1. »powszechny, ogólny«: Generalna Stanęła amnestya wszystkich ad Instantiam Rzpty Całey. PasPam 186v. O to najbardziej dziatwę moją już dorosłą proszę i przykazuję, by na kampanii będąc, komendę mającemu jeneralną nad wojskiem, w którym będą, akomodowali się, nic more polonico, to jest nie burcząc, gdyż ten in tractu kompanii nad swą komendą jest dominus vitae et necis. RadziwHDiar 193. Gieneralny, powszechny. allgemein. général, universel. T III 374.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ generalny administrator (sz. zm.): Sekretarz Krolowey [...] był Generalnym Panstwa Zywieczkiego Administratorem. KomonDziej 125. Iz IMPąn Alexander Drozdowski Podstoli Braczławski a Administrator Generalny Panstwa Zywieczkiego Namowił był P. Andrzeia Czyzowskiego [...] azeby [...] ten Dom Stargował. KomonDziej 202v. ▲ akcyza generalna: Akcyzę generalną na samą zapłatę woysku […] postanawiamy [My Sejm]. VolLeg V 71. ▲ akt Konfederacji Generalnej: Akt Konfederacji Generalney na ktorą Stany Rzczyposp: sprowadziliśmy […] w Seym Walny sześć niedzielny obrociliśmy […] na nim […] postanowiliśmy konstytucye. VolLeg V 57. ▲ koło generalne »KOŁO«:

2. »decydujący, ostateczny«: Z kupy tedy rozchodzić się niedąm, puko nieobaczę ieneralney konfuzyiey Nieprzyiacielskiey. PasPam 59v.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ szturm generalny (sz. zm.): Szwedzi [..] uciekli do Fioniey spodziewaiąc się szturmu Generalnego w Sobotę rano. PasPam 72v. Turcy [...] po tym solennym święcie, generalnym szturmem, Wiedeń attakować mieli. RubJan Q3v.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ bas generalny: Bas w muzyce [...] bas gieneralny der General-Bass. basse continuë. T III 27. ▲ generalna bitwa: Nazaiutrz 30 Iulii iuz się generalną bitwą potykac iedne strony umyslili. HistBun 19v. ▲ generalna batalia (sz. zm.): Chciał [Szwed] dac naszym generalną batalią ale nasi tego niesłuchali, tylko go Podiazdami szarpali. HistBun 39. 5 Augusti batalią genaralną pod Kryczborkiem w Kurlandyi wygraliśmy nad Moskwą i Litwą. ZawiszaPam 120.