Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: *GMATWAĆ, *GMATAĆ

Słowniki:
SXVI (gmatwać), Kn (gmatwać), T (gmatać, gmatwać), L (gmatać, gmatwać; XVI (bez cyt.), XVII-XVIII), SWil (gmatwać, gmatać), SW (gmatwać, gmatać, matwać), SJP (gmatwać) notują
SStp nie notują

Formy: bezok. gmatwać; ~ cz. ter. lp 1. os. gmatwam // gmatam; 3. os. gmatwa; ~ cz. prze. lp m 3. os. gmatwał; ~ im. wsp. gmatwając

Znaczenia:

1. »czynić niejasnym, niewyraźnym, nie dostrzegać różnic, plątać, wikłać«:

Rekcja: co

Nie podobna rzecz, żeby on pczół nie gmátwał, kiedy mu doiadáią, bo się kwápić, y ládá iáko robić musi [pasiecznik bez sitka]. OstrorNauka C. Gospodarz/ co się tknie nábywánia máiętności/ ma wszytkie spráwy swoie porządnie y rozdzielnie/ nie mieszáiąc/ y gmátwáiąc wszytkich záraz/ odpráwowáć: bo gdzie do wielu rzeczy záráz się rázem rzuci/ nie może wszytkich dobrze/ y z pożytkiem swym spráwić. PetrSEk 12. Gmátwa to iednák Gniński, rátificuie, ábo ráczey rátificowáć chce prze swoie, y Dworowi podległe subiectá. LubJMan 143. [Grzech] Swiatło nádprzyrodzone ćmi y oślepia; zapisy y práwá ná wieczne dziedzicwto [!]/ z ksiąg miłosierdzia wydziera/ gmáwta [!]/ szarpie y kasuie [...]. BujnDroga 44.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Gmatwáć rzéczy/ sprawy. Siła ná się brać/ á nié rospráwiać. KnAd 257.

2. »mieszać, stłaczać na kupę, ściskać na siłę, upychać; zwijać«: Gmátwam/ Conuoluo herbam [...] Conuoluo verba [...] Mare conuoluit [...] Glomerant venti nubes [...] vide Kupię/ Mięszam. Kn 195. Podéptác [...] Gniécie/ gmátwa/ łámie. Commulco, i. conculco, collido [...]. Kn 736. Stłaczam/ vtłaczam/ gmátwam iáko pilśniarz/ czapnik. [...] Denso [...] Cogo, constipo [...] Concilio [...] v. Pilśniarz. [...]. Kn 1066. Gmátwam/ Conuoluo, glomero. Rayzgau/ maygau/ paynioiu. SzyrDict 70. Gmatam. Gmatwam. kneten, zusammen drücken, zusammen wälgern. pétrir, manier, presser avec la main. T III 389. Gmátwáć/ Convolvere, rollen/ wicklen/ zusammen winden. DasHünDict Tt iiijv.

# Użycia metajęzykowe: # Vocabula Polonica obsoleta, barbara, et inusitata [...] Glukam Gmátwam Gnabię [...]. WojnaInst 148-149