Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »podwyższona chorobliwie temperatura ciała«: Święty Grzegorz] powiada [...] o iednym arciczarowniku ktory [...] w klasztorze mniszek/ urodziwszą iedną mniszkę tak uczarował/ ze w gorączkę wpadła/ y utrapienie wielkie cierpiała. SpInZąbMłot 333-334. Zniszczeją od głodu/ y będą strawieni gorączką/ y śmiercią gorzką: zęby też bestyi poślę ná uie [nie]/ z jádem gádzin ziemskich. BG Pwt 32, 24. Gorączká/ Febris. Kn 202. Gorączkę winem lecząc powiada Wilhorsky, Ze nie zawsze iest ważny Aphorism Doktorski. KalCuda 218. Tamże [w Krakowie] balet z Królem J. M. na zapusty u nieboszczyka pana Kazanowskiego, marszałka koronnego, tańcując, nader się zgrzawszy, wpadłem w straszną gorączkę. RadziwBAut 128. Zeby dzieci małych w Gorączkach nie straszyła [bogini Mania] [te]dy iey nakozdy Rok dziecię iedno wlat siedmi ofiarowano y rznięto naOłtarzu ktory bestyalski zwyczay y obrząd zniosł potem Junius Brutus. PotPrzyp 13. Ten chory lezał w iedney izbie pustey a kiedy go gorączka o minęła usłyszał muzykę iakąs pięknie graiącą. PasPam 77. We Snie, wgorączcze lezącego trzasnęło mię cos zaramię. PasPam 279. Przyidzie Cyrulik Pomaca Pulsow. Gorączki niemasz y iako by nigdy nie była. PasPam 280. Nawet Sąm Cyrolik Supponebat lubo widział że iuz Gorączka totaliter odstąpiła ze przecię ieszcze iakąś debilitatem mentis zostawiła. PasPam 280. O preparácyi albo zgotowaniu i zażywaniu Saletry przeciw upałowi gorączek i innych gorących áffekcyij. SekrWyj 178. W gorączce [...] obrazki máią porozumienie álbo zgodę z humorámi, dla tego cholerycznym ákty choleryczne, innym inne przychodzą, łácniey niżeli ináksze. TylkRoz 283. Dla oddalenia gorączki day proszek táki, weźmi Rákowych oczek, rogu Ieleniego subtelno tártego, Bursztynu, szczeki Szczupakowey, káżdego zárowno. PromMed 114. Gdzie zbytnia gorączka gorę bierze, tam dla zbytniego burzenia się krwi, szkodliwe iadem napoione chumory, czyli materia peccans, z gruntu wykorzenic się nie moze. BeimJelMed 19. Gorączka, febra. Fieber. fièvre. § chorowàć na gorączkę; gorączka się poczyna, się sili, ustaie. T III 403. O Chorobie ktorá názywa się Cholerá. CHorobá zwyczayna Cholerá, iest tá, w ktorey ustáwicznie womity żołte, zielone, z flegmą pomieszáne chorego infestuią z gorączką. VadeMed 234. Gorączka [...] rozchodzi się po cáłym ciele y akcye przyrodzone, rożnemi áffekcyami ktore symptomáta zowią, obrázá. VadeMed 247.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ gorączka ciężka: Gorączká cięszka/ wiélka. Causodes [...]. Ardens febris [...]. Flagrans febris [...] Acuta febris, vehemens [...]. Intentio febris. Kn 202. ▲ gorączka wielka: Tákie wroszki są báyki/ iednák ná vkontentowánie P. Plebaná/ ábysię stáruszkowi (iákim się on zmysla) cholerá nazbyt nie wzruszyłá/ á gorączki wielkiey mu nie przyniosła/ pozwolmy mu tą rázą/ to co on práńdykuie [!] z Poznańskim tym málárzem. SzemGrat 51-52. Gorączká cięszka/ wiélka. Causodes [...]. Ardens febris [...]. Flagrans febris [...] Acuta febris, vehemens [...]. Intentio febris. Kn 202. Tráfia się tesz chorobá gwałtowna ktora názywa się Cholera, to iest ustáwiczne womity z gorączką wielką. PromMed 142.

2.przen. w rodz. m »o człowieku zapalczywym, popędliwym«: COLERE [...] Zprzyrodzenia iest choleryk y wielki gorączka. DanKolaDyk I, 319. COLERE [...] GNIEWLIWY, choleryczny żołci pełen popędliwy gorączka. DanKolaDyk I, 319.