Słownik XVII wieku

Znaczenia:

»różnie definiowana miara wagi, potocznie określana jako ciężar jednego ziarna jęczmienia lub pieprzu«: Ocznym niedostátkom/ iáko extract iest vżyteczna [sól kozłkowa]/ vżywáiąc iey po piąci gran z wodką/ álbo z sokiem tegoż Kozłku. SyrZiel 55. Ciáło wszystko od lipkich szłámowátości/ bárzo lekko y mile/ przez stolce wychędaża/ tym sposobem: Wziąć Spizglásu żoltego y przedniego gran czternaście (to iest/ co czternaście ziarn Pieprzu zupełnego/ nie zmilkłeg[o]/ albo ziarn Ięczmiennych záważy) y miáłko vtrzeć/ a w ośmi łyszkách tego Extraktu/ przez cztery dwádzieściá godzin moczyć. SyrZiel 176. A niema bydź więcey dáwány [sok euforbium] nád sześć gran/ ábo ziarn Ięczmiennych/ álbo Piepzowych [!] [...]. SyrZiel 206. Oczom chorym y ciemnym/ z konfektem Swieczkowym/ ábo z wodką tegoż Kopru/ ábo ná grzance w máłmázyey obmaczáney/ po dziesiąciu ábo dwunaściu gran ná raz używána [sól z kopru]/ bywa vżyteczna. SyrZiel 396. Brac wpiwie Ciepłym oleum Tincturae Corallorum po 9 gran na raz rano a potym wgodzinę iesc polewkę miesnąm zbiałłym chlebem. GrodzMisc 56v. O Złocie, y Srebrze [...] Czerwony złoty ma 4 Káráty/ ábo Orty iáko Złotnicy záżywáią. Kárat 4 Sexcentle. Sexcentel 4 Gráná [...]. GorAryt 73. [...] iezeli iest śkło albo Vitrum Antimonii korrygowane, daie się waga. 3. 4. 5. gran albo ziarn ięczmienia [...]. SekrWyj 159. Dosis albo wielkość brania [antimonium] [...] aż do 25. gran albo ziarn ięczmiennych wagi. SekrWyj 173. [...] podział grzywny iedney srebrá, może bydź czyniony ná ináksze części, do vpodobánia, iáko ná dragmy, skrupuły, Gráná. SolGeom III 129. Item weźmi z Apteki Laudani Opiati gráno iedno, zmieszay z Dryakwią, day záżyć, ustánie. PromMed 97. Item wezmi Laudani Opiati grano iedno, umieszay z konfektem Rożowym, day záżyć to naypewnieysza. PromMed 121. Weźmi nasienia Száleiowego biało kwitnącego, Máku białego, oboygá po ćwierci łotá, kámieniá czerwonego od urázu, Korali czerwonych, oboygá po puł ćwierci łotá, Kámfory gran dwánaście, uczyń subtelny proszek, daway go po puł ćwierci łotá, iest doświádczony. PromMed 121. [...] weś polewki pułkwarty, przyday Bobrowego stroiu tártego, co pięć gran pieprzowych záważy [...]. CompMed 497. Cal, zámyka w sobie szerokość wielkiego palca, á cztery grana, to iest ziarna ieczmienne,w poprzek przy sobie ułożone [...]. BystrzInfRóżn Z1. Łot [ma] gran 6. BystrzInfRóżn Z3. W tym przypadku następuiącey soli przedfebryczney co 3 godziny po 15 gran lub ziarn zażyway. BeimJelMed 139. REGILLUS, álbo Passer muscatus, ták iest opisany od Kardana w Księdze De subtilitate, że iest nie większy nád Osę, albo Szerszenia, skrzydłá ma złotawe y zielone, rożnego koloru, pyszczek ma iák szpilkę subtelny; dość że sam z gniazdem, nie więcey waży nád 24 gran. ChmielAteny1755 I 519. [...] ieżeliby Máligná była, przyday [do proszku] Kamfory trzy grána ná ieden raz, dáie się w winie ciepłym lub w wodce Cardui benedicti. VadeMed 27. Skrupuł, ma w sobie dwadzieściá gran pieprzowych pełnych álbo Ięczmiennych. VadeMed 337.

Znaczenia:

1. »owocostan, złożony z wielu, zazwyczaj drobnych owoców, kiść, grono; tu prawdopodobnie winogrono«: Dalej sad zmakomity ciągnie się szeroko - i ma się dziwowidzów czym zabawić oko: tu cytryny po ramiech gibkich się kołysżą, tu grana i rumiane pomorańcze wiszą. TwarSLegK 140. Ale tenże duch i w nas: już się sobie zdamy widzieć Dniestr, już bugowych brzegów się chwytamy - milsze nam w domy szołdry i ciepłe kminy aniż w raju tutejszym grana i cytryny. TwarSLegK 178. [Znak Byka] Dobry dla Wina, kwiatow, pestek grana y wszelkich drzewek sadzenia, szczepienia. DuńKal F2.

2. »ozdobna forma jubilerska, przypominająca kształtem kiść, grono owoców«: Die 25 novembris. Ks. Sebastian Celejowski ofiarował crucifix mosiądzowy, granami rubinowemi sadzony, Corpus i sedes z kości elephantowej. InwDomLwowGęb 345. Guzików małych, koralowych, w granie, No 26. InwSkarbWarGęb 151.