Słownik XVII wieku

Słowniki:
SXVI, Kn, T, L, SWil, SW, SJP notują
SStp nie notują

Formy: bezok. gromić; ~ cz. ter. lp 1. os. gromię; 3. os. gromi; lm 3. os. gromią; ~ cz. prze. lp m 3. os. gromił; lm mos 3. os. gromili

Znaczenia:

1. »zadawać komuś porażkę; zwyciężać kogoś«:

Rekcja: kogo, co

Nászy [żołnierze rzymscy]/ [...] żołędziámi ołowiánymi wielkimi/ ná rzemieniu długim vwiązánymi/ iákoby básáłykámi Fráncuzy gromili. CezWargFranc 205. To im [Turkom] więcej odjęło wzrok i oczy chciwe, gdy ujźrzeli brytany; tym plomienie żywe z ogromnych buls pierzchają, tak i karki łomią, jako gdy wieprze dzikie i niedźwiedzie gromią. TwarSLegK 142. Mało co wdomu konio[m] odpocząwszy Iadę do Rotmistrza na bialo Rus pod Czercią [Czereją] gdzie naten czas Howanskiego Hetmana Moskiewskiego iuz po czwarty raz potęznie gromił. PasPam 122v. Gromię. 1) bändigen, eintreiben, zu Paaren treiben. [...] tenir de court, mettre qu à la raison; domter, réfréner; ranger à son devoir. [...] gromić nieprzyiacielskie woysko. T III 421.

◼ Przenośnie: ◼ Zbroie na niem [Hetmanie Chodkiewiczu] brunatne lasseruią szmelce Kon dzielny pod nogami na iakiem topielce Surowy Neptun gromi, gdy na Morzu szarga Na takiem bure wały swym trozębem targa. PotWoj 79.

2. »ganić, karcić kogo; krzyczeć na kogo«:

Rekcja: kogo, co

Gromię kogo/ trzáskam. Tono saeuo murmure & verberibus, [...]. Bacchor & debacchor in aliquem, [...]. Inuehor in aliquem, [...]. Intono, [...]. Kn 210. Gromię. [...] 2) schmälen, wattern, donnern auf einen. [...] tonner; têmpeter, gronder, réchinger. [...] w domu żonę i dzieci gromi, a w polu tchorzowi podobien. T III 421.

3. »dokonywanie egzorcyzmów, wypędzanie diabła«:

Rekcja: kogo, co

Gromię. [...] 3) austreiben den Teufel. [...] exorciser un possedé; chasser le diable. T III 421.