Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: GRUCA, *GRUCZA I

Słowniki:
SStp (gruca), SXVI (gruca), Kn (gruca), T (gruca), L (gruca; XVI-XVIII), SWil (gruca), SW (gruca) notują
SJP nie notują

Formy: lp M. gruca; D. gruce; B. grucę; N. grucą // gruczą; Ms. grucy; ~ lm B. gruce

Etymologia: <niem. Grütze>

Znaczenia:

»krupy owsiane lub jęczmienne «: [...] kármią skápią grucą [...]. JurkScil D3. Scyátyce/ iest wielkim rátunkiem [amoniak]/ ábowiem ią vśmierza/ vżywáiąc go przez vstá w winie/ álbo w grucy/ álbo w Ięczmienney kászy. SyrZiel 216. V nas pospolicie grucę/ ábo owsiáne krupy/ w wodzie wárzą/ spłokawszy ráz y kilka chędogo/ potym w donicy vwierciawszy dobrze/ przez sitko przebiiáią/ másłá przyłożą á soli w miárę/ y vżywáią polewką. SyrZiel 988. Ale że báczyli [Niemcy]/ y báczą/ to zboże bydź prędkie do vczynienia z nie[g]o potráwy/ y do tuczności ciáłá/ á rychłego pożytku/ przeto go tym częściey w vżywániu máią/ od ktorych Anglicy/ y my Polacy sposob/ iáko w wielu inych rzeczách/ wziąwszy/ tegoż w vżywániu częstym mamy/ zwłasczá polewká ktorą Grucą zowiemy. SyrZiel 988. Przeto dowcipni lekárze/ po wzięciu tákowego lekárstwá roskázuią/ álbo grucę/ álbo kászę ięczmienną rzadką z cukrem záraz pić. SyrZiel 1500. Grucá ięczmienna/ vide Kászá 3. Kn 213. Grucá/ owsianká. Granea [...] Auenacea puls [...] Granatum [...]. Kn 213. Kászá tárta/ przécierána przéz durszlák/ Kremor/ Grucá ięczmienna/ etc. Sorbitio ex hordeo vel ex alica [...] Cremor hordei [...] Cremor ptisanae [...] Ptisanarium orizae [...]. Kn 270. Owsianki/ v. Grucá. Kn 654. Pęczakowa/ ábo z-pęczaku grucá/ v Kremor. Kn 677. Drudzy ptaszka strzyzyka [...] stą kaszą albo gruczą Owsianą iedzą [...]. GrodzMisc 84. Pęcakowa gruca/ v. Kremor. SzyrDict 288. Po máśle/ barszcze/ gruce/ polewki/ ná śrzodę y Piątek/ z rybámi y kászámi/ záchowaymy. HercBan 25. I my tákże bez mięsá nie pochudnieiemy, ále każemy sobie ná tzry misy naprzod náláć (osobliwie we Srzodę y Piątek), Barszczu, Gruce owsiáney, y Migdałowey polewki. HercBan 35. Gruca, owsianka. Haber-Grütze. gruau, avoine mondé. gruca ięczmienna. Gersten-Grütze. gruau d'orge. T III 425.

Słowniki:
SW (grucza) notują
SStp, SXVI, Kn, T, L, SWil, SJP nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1646

Formy: lp M. grucza

Znaczenia:

»guz«: Beul gruczá/ wzdęcie tuber. KusWeg B3v.