W TRAKCIE OPRACOWANIA
Data ostatniej modyfikacji: 26.06.2019
Znaczenia:1. »stawać się coraz cieplejszym, powodować podniesienie swojej temperatury za pomocą źródła ciepła lub przez naturalne działanie«: Dymárskie piece siebie nie máią bydź blisko/ Ani ná mieyscu błotnym kędy iest zrzodlisko. Bo więc spodek w tákowym piecu wilgotnieie/ Z czego záwżdy żelázo surowo się grzeie. RoźOff I2.
Trzebá dobrze dymárskiey napráwie zrozumieć/ Iáko formę postáwić w piecu/ trzebá vmieć. Iakie oko vczynić by sie dobrze grzało Przez nie w piecu: á węgla nie wiele gorzáło. RoźOff I3v.
Bo gdy czésto ná węgle rospalone leie Taką wodą/ tedy sie záwżdy spieszniey grzeie: Więc y wegla (á zwłaszczá gdy słábe) mniey gore/ Broni z piecá pársczenia/ á z wierzchu chłodnieie. RoźOff Kv.
Stali tedy słudzy y czeladź/ uczyniwszy ogień/ bo zimno było; y grzali się: Był też z nimi Piotr stojąc y grzejąc się. BG J XVIII, 18.
Wieczor záś/ y te brzegi co się záchodowym Słońcem grzeią/ podległy siełom Zephirowym. OvOtwWPrzem 6.
[...] Ale iák się żołty wosk wolnym ogniem grzeie; Iák poránny śrzon słońcem gorącym topnieie: Ták się on [Narcyz]/ wycienczony miłością/ rozpływa/ Y táiemnym/ znienagłá/ ogniem niszczon bywa. OvOtwWPrzem 123.
Kto na cię dwornie lubo pokornie Okiem rzucić kusi, Jako topnieje wosk, gdy się grzeje, Rozpływać się musi. ZimSRoks 53.
[...] pędzlem w niey [gorzałce] dobrze umaczanym robotę smaruy i rownay. Bo się wosk pod nim grzeiąc i potrosze rospuszczaiąc rowno pogładzi. SekrWyj 85.
Wodá gdy się grzeie, cieńczeie, zá tym ná wierzch idzie, á cięższa y grubszá ktora iest nie zágrzana ná doł vpada. TylkRoz 8.
Niektorzy vczą iż Słońce we śzrodku [!] świátá stoi, á ziemiá około niego biega, ále to zdánie iáko przeciwne pismu Bożemu od Kościołá S. iest potępione roku 1616. á ku temu gdyby ziemia miásto Słońcá biegáłá rzucałáby budynkámi y ludźmi, iáko kámień młynski gdy co ná nim położą: czulibysmy też szum wielki wiátru záwsze, y owszem musielibysmy się palić, gdyż rzeczy w wielkim biegu grzeią się y náwet zápaláią: á bieg ziemi byłby dáleko większy niżeli kule z dziełá idącey, iáko to masz w moiey łácińskiey Filozofiey. TylkRoz 19.
Grzeię się ich wärme mich. WojnaLust 164.
Grzeię co [...] grzać się. 1) sich wärmen [...] 1) se chaufer [...]. § 1) grzeię się w izbie ciepłey [...]. T III 432-433.
◼
Przenośnie:
◼
Znowu Dniestr/ znowu y Prut krwią się nászą grzeie/ Gdy mimo nieszczęśliwych poddánych nádzieie: Y powagę przymierza Kántymir woiuie/ A Tomszá niecnot wszytkich hettszy przechowuie. TwarSLeg 31.
2.przen. »dodawać sobie sił, zapału, pobudzać się, zachęcać się«: Węzykięm iednak iak mogą petárdy Kuią, do Wschodniey ciągnąc belluardy: Y tak się grzeią, ze ich nie ochłodzą Y same mrozy, ktore lody rodzą: A przęcie lubo co dzięn tak prácuią Ledwie znáć pracą máło postępuią. OblJasGór 110v.
Pozno się wstyda, kto straci wstyd w czele, Plecie ledaco: gdy ogniem dokuczy, Kat złodzieiowi nabolesnym ciele, Mow: bo rownego niemasz ognia szynie, Ktora wmiłosci grzeie się kominie. PotSyl 28.
Grzeię co [...] grzać się [...] 2) sich erhitzen, hitzig werden [...] 2) s'échaufer, s'exciter, s'enflamer [...] § [...] 2) afekt prętko się zgrzeie, prętko się ostudzi [...]. T III 432-433.
3. »o zwierzętach: być w stanie podniecenia płciowego«: Grzeię co [...] grzać się [...] 3) läufig werden, laufen als eine Hündin [...] 3) étre, entrer en chaleur; étre chaude; chaudier. § [...] 3) grzeie się sobaka. [...]. T III 432-433.
Znaczenia niepewne:
1, 2 a. 3: Grzeię co [...] grzać się. 1) sich wärmen. 2) sich erhitzen, hitzig werden. 3) läusig werden, lausen als eine Hündin. 1) se chaufer. 2) s'échaufer, s'exciter, s'enflamer. 3) étre, entrer en chaleur; étre chaude; chaudier. § 1) grzeię się w izbie ciepłey. 2) afekt prętko się zgrzeie, prętko się ostudzi. 3) grzeie się sobaka. [...]. T III 432-433.
1 a. 2: Grzéię się/ vide Zágrzewam się. Kn 216.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]