W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 28.02.2023
GWARDIAN rzecz. m
Słowniki:
SStp, SXVI, Kn, T, L, SWil, SW (w in. zn.), SJP notują
Formy: lp M. gwardian; D. gwardiana; C. gwardianowi; B. uż. żyw. gwardiana; N. gwardianem; ~ lm M. uż. osob. gwardianowie; uż. nosob. gwardiany; B. uż. osob. gwardianów
Etymologia: <śr. łac. guardianus>
Znaczenia:
1. »przełożony klasztoru w niektórych zakonach«: Gárdyan/ ábo Gwárdyan/ vulgò Guardianus. Latinè, Custos coenobij, Pater monachorum [...] Coenobiarcha [...]. Kn 185. Gwárdian/ v. Gárdian. Kn 219. Wołow, wozow, zelaza obiecanego do Klasztora Sierakowskiego upomina się X. Guardian y X. Erazmy. OpalKListy 61. X. Erasmy ze nie został Guardyanem Sierakowskim non mea culpa [...]. OpalKListy 148. 1669 wpierwszy Poniedziałek Po S. błazeiu beło brastwo obesłane nainstancia xiędza gwardyana ktory skarzeł [...] o zniewagę swoię y całego Conwentu [...]. RegTow 93. Stárszy y Przełożeni Oycowie/ ták Gwárdyan/ Prowincyał/ iáko y Generał/ żadnych wozow nigdy nie vżywáią by y nadáley [...]. PruszczKlejn 78. Do Bruxel do klasztoru przyszedszy Gwardyan tameczny przyiął go za prostego laika y zaraz mu robotę w ogrodzie naznaczył procz tego co dzien z mantykami chodzic musiał y inne prace zakonne y Ciezary przez dwie lecie ponosic co on cierpliwie znosił. HistŚwież 111-112. Wzięto y gwardyana do Zamku ale y ten takze powiedział pod przysięgą ze iak wyszli tak się więcey do konwentu co dway nie wrocili. HistŚwież 114. Tegoz skarzył się X Pleskiewicz Gwardyan Dąbrowienski iz [...] Marszałek Litewski uwodził go deklaraciami y nic nie dawszy odiechał. SapANot 133. Tam stanąwszy Gwárdyan ná wierzchu mieysca tego z Zákonnikámi y Pielgrzymámi każe spiewać Ewángelią Kwietną Niedzielną, dwoch posyła bráci ná mieysce contra vos, tym czasem bywa kázanie, potym Pontificaliter ubrány Gwárdyan z roszczką palmową wsiáda ná oślicę, iedzie ku Ieruzálem przy spiewaniu Antyfony owey: Pueri Hebraerorum, etc. y przy rzucaniu Palm y sukien przez Chrześcian pod nogi iego. ChmielAteny II 556. Ja podziękowałem za tę łaskę, nie chcąc irytować tych zaręczyn, a słudze, chcąc pokazać wdzięczność jego fatygi, darowałem ładownicę. Zamięszanie te w domu podkomorzego do dawnej Grabowskich awersji przydało większej, a wtem u księdza Mazarewicza, gwardiana brzeskiego bernardyńskiego, zeszliśmy się z Grabowskim oboźnym. MatDiar 198. Gwardyan. Gardian eines Klosters. Gardien d'un Couvent. T III 438.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: gwardian bernardyński: Po nabożeństwie jadłem u księdza brata [Franciszka Chrapowickiego] gwardyjana tamecznego bernardyńskiego. ChrapDiar II 78.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: [...] Nie mászli Cnoty, ábo nie wiesz temu co rzec, Nie rádziłbym ci głowy podnosić nád korzec, Zebyś nie wziął w n, wedle przypowieści strychem Niż być złym Gwárdyánem. lepiey prostym Mnichem. PotPocz 113.
2. »żołnierz doborowych oddziałów wojska, tu: osadzony na galerze«: Potym szli Gwárdyanowie pieszy/ chłopi duży z łaskámi [!] ćienkimi/ z obu stron ostro zákowánemi/ do przebyćia chłopá choć we zbroi/ ábo koniá/ nákształt Spiśnikow Niemieckich StarWyp B2.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: WM