Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »zobowiązany do płacenia podatku, kontrybucji; wynikający z takiego zobowiązania«: Aleć támże v Obertyná/ poznał Wołoszyn/ co Polak wolny vmie/ gdzie Pan Ian Tarnowski piącią tysięcy ludzi/ wszytkę moc Wołoską poráził/ y pod nogi Krolá Polskigo podbił/ y hołdowną ziemię Wołochy z Piotrem ich Woiewodą Krolestwá Polskiego vdźiáłał. CezWargFranc 18. Do tego pewna obrona z postráchem wszem nieprzyiacielom Koronnym wsławiona/ dla tákowey gotowości/ byłaby wszem nieprzyiacielom okazáła/ żeby się káżdy nieprzyiaciel Koronny potężnie ná to oglądać musiał/ záczym y Tátárowie prędkoby z pomocą Bożą do Hołdownego Trybutu przystáć musieli. ChabSpos D. ACh miásto ták ludne/ jákoż siedzi sámotne! stáło się jáko wdowá! zacne miedzy narodámi/ przednie miedzy krájinámi/ stáło się hołdowne. BG Lm 1, 1. Hołdowny/ Stipendiarius: stipendiaria ciuitas [...] Tributaria ciuitas Medorum [...] Vectigalis prouincia, ciuitas [...]. Kn 225. Hołdowny/ stipendiarius, tributarius, yectigalis [!]. Doninis/ doklinis. SzyrDict 82-83. Hołdowny. Hołdowniczy. zinsbar; Huldigungs-; mit Lehns-Pflicht verpflichtet. tributaire, hommager, hommagé, lige [...]. T III 452-453. Hołdowny/ Stipendiarius [...] Stipendialis [...] Stewrbar/ der Stewr vnd Schatzung geben muss. DasHünDict Xx ijv.

2.prawn. »regulujący składanie podatków, kontrybucji «: Hołdowny [...] Stipendiale foedus [...]. Kn 225. Hołdowny. Hołdowniczy. [...] hołdownicze prawo. Lehen-Recht. droit féodal; droit des fiefs. przysięga hołdownicza. Huldigungs-Eid. un hommage; serment de fidelité. T III 452-453.

3. »służący za żołd, najemny«: Tam hołdowne piechoty, tam janczary wiodą, Kędy w oczy sąsiedzi opłotni ich bodą. PotWoj1924 193.

4.przen. »będący wyrazem czci, szacunku, oddania«: Przyymuie Ieymość z-uniżonym kredensem Regium missile, ktore nas wszytkich aeviternam gratitudinem hołdowną I. K. M. czyni. PisMów II 252. Może się bespiecznie tenże szczycić Iunosza, osobliwym W. K. Mci Nayiasnieysza Páni moiá Miłościwa respektem, nie tylko iuż iásnieie purpurą, ále y wkrotce w Senatorskim wyda się krześle zá wielowładną Páńskiego faworu promocyą zá W. K. Mci wiecznie hołdowną nieznaiącą żadney Alternaty powinien usługę. DanOstSwada 31. [...] widziemy Iunosze tego, nullum servitii signum Cervice gerentem, swobodne przecie pod złote Iarzmo, ták skłánia serce, że dożywotnie hołdowną IeyMMPannie juncta testato Numine Dextra oddawszy przyiaźń, iuż więcey, nie assimiliatus hinnulo capreaeq; cervorum pokrzewistych buiać będzie pagorkách [...]. DanOstSwada 33.