Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »ilość«: Ilkość/ wiélkość ábo máłość czégo: miárá wiélkośći/ máłośći. Quantitas modulorum […] Quantitas humoris […] Quantitas etiam numeri […]. Kn 250. Ilkość/ Quantitas. Kiekibe. SzyrDict 89. O Ilkośći. Obficie/ fr. Bondamment Dosyć/ fr. Affez PolPar 224. A lubo opor pochodzący z gęstości rzeczy, może bydź zmnieyszony, gdy co raz subtelnieyszą iakąś wymyślać będziesz materyą; ten iednak opor, który z samey ilkości materyi pochodzi, poty się nie zmnieyszy, poki aż samey nie uymiesz materyi. Moc albowiem opierania się, należytą zawsze z ilkością materyi proporcyą zachowuie; to iest, gdzie iest więcey materyi, tam większy, a gdzie iey mniey, tamteż mnieyszy opor będzie. ChróśSFizyka 106. Ilkość. die Grösse oder Kleinigkeit einer Sache. quantité; la grandeur ou petitesse d’une chose. § ilkość korcow, funtow, łokćia. ilkość liczby. die Grösse der Zahl. la quantité d’un nombre T III 496. Prawda, że 100. czerw: złot: iest mało względem zasług W. Pana, y ilkości rzeczy, o którą domagam się, ale nie mogę więcey uczynić, y zapewniam go, że y to nader ciężką dla mnie iest ofiarą [...]. GoldDmochMec 63. Co iest Algebra? Co iest ilkość i z iakiemi znakami kłaść się może? Iak się zowią liczby, pzed[!] ilkością lub nad nią położone? Ktore ilkości zowiemy iednakowemi podobnemi i różnymi? Iak się ilkości poiedyncze i wielokrotne, dodaią, odciągaią, mnożą i dzielą? PopisSzk 13. Więc w zimie czasu spoczynku, słoma pszenna i ięczmienna według potrzeby przyzwoitey zmieszana z dwiema częściami owsianey rano, tyleż i w wieczor dawana być powinna; w przeciągu zaś dziennym w należytey ilkości plewy pszenne, żytne, owsiane etc. ograbki odchodzące ze stodoł, w ktorych zawsze cokolwiek znayduie się ziarna, ktore się pośladem nazywaią. BucPietAp 2. [...] Jli, jak wielki, zkąd Jlkość [...]. DudzZbiór 40.

2. »iloczas«: W składach słow, ma bydź zachowana ilkość (Quantitas) to iest przyzwoite syllab przeciągńienie, albo skrocenie: ktore znaczy zniżenie głosu, albo podniesienie. KleczPocz 79. ROZDZIAŁ I. O Ilkości Sylab. § I. O istocje i podzjale ilkości Sylab. Jlkość Sylab po łacinje zwana quantitas jest wymiar czasu na dłuższe lub krotsze wymawjanje Sylab; ktore tedy z przecjągjem wymawjają się, długjemi; krotkjemi, ktore prędko zbjegaią się; ktore zaś obiema sposobami w wierszu brać się mogą, spólnemi nazywamy. SzylarPoczątki 110.