Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1628

Formy: lp M. instygator; D. instygatora; C. instygatorowi; N. instygatorem; ~ lm D. instygatorów; N. instygatorami

Etymologia: <łac. instigator>

Znaczenia:

»urzędnik dochodzący krzywd wyrządzonych krajowi, oskarżyciel«: Mają się o to pp. Posłowie starać aby constitutione publica zawarta była droga instygatorowi koronnemu i komukolwiek, który [by] [...] chciał akty komisarskie wedle prawa uczynione [...] labafektować i wzniżać z założeniem peny piąciu set grzywien. LaudaWisz20 1628 270. Ichm. Panowie posłowie mają się o to [zakaz kupowania wina za granicą] starać [...] ażeby o to czynił instygator ex delatione administratora składnego winnego w trybunale inter causas fisci. AktaKrak II/1 215. Posłowali tedy pro tunc [wtenczas] Adam Nowomieyski Vices Instygator koronny y Anzelm Piekarski Czesnik Rawski. PasPam 215-215v. To we mnie umartwili Woiewoda z Wice Instygatorem koronnym powiedaiąc ze to accessus do wyszszych Honorow ktore mi w Woiewodztwie obiecowali [...] bylem tylko nie Alienował się od nich. PasPam 219v. Toż sam arcykat albo arcykapłan [Kajfasz], z lekka: „Widzicie tego – rzecze – przed sobą człowieka, [Chrystusa] Bluźniercę, zwodziciela, matacza; co gorzej, Który zakon Mojżeszów niechybnie przetworzy Na swe wymysły, jeśli jego bałamutnie Dzień dzisiejszy za waszem sądem, łba nie utnie, Jakom ja zawsze radził, tak i teraz radzę, Dlatego poimawszy przed was go prowadzę; Ale że są świadkowie, ani sędzią skorem, Ani mi też należy być instygatorem. PotZacKuk I 566. Armasz wielki, do jego dyrakcyjej [!] należą tuje, albo buńczuki tureckie [...] On z dekretów i śmierć egzekwuje, dlatego słusznie może się nazywać po polsku instygator. CosHistCzam 301. Co się zaś tycze adiudykat, grzywien, Ziemstwa, Kancellaryi, Regentów, Patronów, Instygatorów, te wszytkie tymże prawem y porządkiem, iako iest w Prowincyi Wielko - Polskiey opisany, y w Lublinie sprawowane y utrzymane mieć chcemy. VolLeg VI 221. Odebrałem list od JP Kulikowskiego Instygatora W X L go z Wielkim podziwieniem Zem się wpisał z nim O Folwark moy Dziedziczny Nowosiołki ktory sobie apropriował niesłusznie. SapANot 247.

◼ Przenośnie: ◼ Te pracowite ubogich Ziemianinow [plony] y wyssana Substancyia uznasz iakiemić na Sądzie strasznym staną się Instygatorami. PasPam 193.