Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »wynalazca, ktoś, kto pierwszy coś stworzył lub zapoczątkował«: Ja chcę iść statecznie i jachać z tą moją pracą takim sposobem, aby mię każdy rozumiał i uczył się łacno tej mojej ręczny praksy działa i ta jest moja inwencyja, jakoż wolę, aby mię szanowano za człowieka prostego i rozumiano, niż za inwentora konfundującego. AquaPrax 152. A ponieważ teraz gdy iuż ludźie iákożkolwiek przewykli poznawáć cnotę sukná wyćiągnionego/ ták się ná nim oszukiwáią; coż rozumiećie iáko bywáli omamieni ná on czás/ gdy dopiero poczynano sukna wyćiągáć; iáko wiele Inwentorowie fortelu tego pieniędźy od wierzących że sukno dobre kupowáli názbieráli/ ábo ráczey náwydźieráli. GrodDysk Eijv. Ná tym przestawam, że náprzednieyszy Scrybenći to twierdzą, yż Mnich pierwszym Inventorem był: ktory czasu iednego nie myśląc o strzelbie áni o prochu, trochę Sáletry z śiarką ná potrzebę swoię stłuc chćiał, w pádłá mu niespodźiánie iskierká ogniá do tego, ktora zápaliłá, y wokámgńieniu wszystko spaliłá, co w Możdierzu było. UffDekArch 3. Przez Inwencyią niektorych Subiektow Polskich Szelągi Wołoskie wprowadzono do Polski [...] za ktorą niecnotę niegodni się ci Inwentowie[!] Tytułować Imięniem Narodu Polskiego y znaczny Bogu muszą oddawać Rachunek. PasPam 187. ZYWOT EZOPA FILOZOFA, Pierwszego baiek Inwentora. Ktoren wydał Grecki Autor Planudus nazwany; ten wkrotce żył po nim, i przeto iego relacya nayprawdźiwsza iest miana u ludźi uczonych, ktorą de la Fontaine Francuz po Francuzku napisał, a Ja Polskim wierszem tak podałem. JabłEzop A. Sydończykowie według Possydoniuszá w Strábonie mieli bydź pierwsi Inwentorámi Astronomii, Arytmetyki, skłow robienia y wielu innych. ŁubŚwiat 576. Uznaią ich zá wielu rzeczy Inwentorow, zá Obrotow Niebieskich, gwiazd y Luminárzow Obserwátorow. ChmielAteny II 635[645]. O, bezbożna prawie nad inne reguło, której inwentor, wiem, że boskiej nie ogląda twarzy, tyle na złej maksymie osadziwszy ludzi, z przypisanego ludziom (nitimur invetitum, semper cupimusque negata) profitował lemna! RadziwHDiar 197. O Inwentorach Roznych Rzeczy. ChmielAteny1755 I 977. Co iest Tábuláturá? IEst proste y szcżere nápisánie liter iákich ná tablicy/ á że się tu noty Muzyckie literámi prosto pisáć będą y piszą/ dla tegoż od inwentorow tey náuki/ názywa sie tákowe nápisánie not/ Tábuláturą Muzyki. GorMuz B.

2. »twórca, sprawca«: Inwentorowie fákcyi puśćiwszy, wieśći máią być potwárzeni, że skrytego prywátnego dobra, pánowánia szukáią, ktorymby z tąd pożytku nie przyszło. MazarInstr 101. Lepieyby według Ewangelii tákim malarzom y Jnwentorom, rękę odciąć, oko wyłupić á niżeli żeby bezwstydnym malowaniem tylu niewinnych gorszyli. BystrzInfArch C3v. Niewiem, o kim ćiekawy Inwentor kombinował epitafium, że dla iego sepultury wynotował memoryał: Semel sepultus, bis mortuus. BychUtar E2. [...] ieżeliś co twemu od wschodu oderwał sąsiadowi aby tymże krzształtem tobie kto nie odcioł od zachodu, więcey bowiem, w całym okrągu świata odmieniła okkazya, a niżeli moc niepodeyrzanych, z sąsiadow uczyniła nieprzyiacioł, postaw sobie Grekow nayrozumnieyszych na swoie nieszczęsliwości inwentorow, iakiemi przypadkami przez rozum y prędkość w woiowaniu rożnie do nieszczęsliwey poprzychodźili fortuny, na co Tragedus wielkim przymuszony wywoływał głosem ktokolwiek Krolestwu uwierzyłeś y nieobawiałeś się Bogow, umysł zaś twoy wesołym powierzyłeś rzeczom, ciekawym na mnie niechay weyrzy okiem y na ciebie opłakana Troio! WojakDysk 73. Z tey racyi oba się pokłucili, aż się rzecz do Willaroela Hiszpana wytoczyła, z doniesienia zazdrosnego, y zawziętego Gwanki. Więc Willaroel wstąpił na wierszchołek gory Potosi, dociekł prawdy: Gwance delatorowi, y inwentorowi żyłę tęż samą, Centeno nazwiskiem wymierzył, a sobie całą przywłaszczył gorę. ChmielAteny IV 611.