Słownik XVII wieku

Znaczenia:

»wprowadzać do inwentarza, sporządzać listę czegoś«:

Rekcja: komu; kogo, co; z czym

Producował przy tem IE[g]oMc Pąn Podskarbi Coronny drugi authentyczny z Podpisami y Pieczęciami Inwentarz Anni 1617. Według ktore[g]o niebozczyk sław.[nej] pam.[ięci] IE[g]oMc Pąn Mikołai Daniłowicz Podskarbi Coronny nas Reuisowa[ł], abÿsmÿ tę Reuisią naszę, podług tego Inuentarza sław.[nej] pam.[ięci] P. [...] podane[g]o na Skarb Rpt reuidowali ÿ inuentowali. RewSkarb 105. Jakoż teraz woźny i szlachta widzieli urodzaje tak ozime jako i jare i wszystkie substancyje do tej arendy należące in supellectili domestica existenses i secundum inventarium ac intercisam skutecznie opisali i inwentowali tej arendy oddanie. InwKal I 99. Bliźnimi bo są ludzie wedle apostoła, Bracią, jednego z nami członkami kościoła; Czemuż się katolicy dziś na to odważą Swoją handlować bracią, pogańską przedażą Z bydłem wraz inwentując katolików kmieci, Gdzie mu wszytko, począwszy od żony, od dzieci, Duszę nawet wolno wziąć z gardła temu, co go Zapłacił, a dopieroż jeśli kupił drogo; Czego Bóg w Izraelu broni przez Mojżesza. PotMorKuk III 144. To znowu Officium nemini debet esse damnosum y innych podobnych wyuczyli się Sentencyi, ktore zarowno y podobno wyzey praeferentes nad Dekalog trzymaią, y miasto poćśćiwey rekompensy y sprawiedliwego zysku, co mogą sobie inwentuią pozytku y zblizniego szkoda, y z uymą publicznych Dochoduw. JabłSkrup 29. Bywało ich zrazu po dwoch iako y Konsulow. Ich te było munus, tak publiczne Rzeczy Pospolitey Dobra, Fortunę, Skarby; iako y prywatne Patriotow inwentować, popisować; Lustrum conderè, toiest co pięć lat lud Rzymski konwokować, ich oczyszczać péwnemi ceremoniami, Pospolstwo na Centurias, álbo setne Roty podzielić, o Expensach do Ofiar służących myśleć, Cła Arędować, Prawa po Prowincyach názwane Censorias stanowić, Fabryki publiczne w swoim mieć dozorze. ChmielAteny1755 I 458. Na ten pogrzeb zaprosiłem z Wołczyna Sosnowskiego, pisarza lit., jako mającego za sobą Zienowiczównę, starościankę sznitowską, siostrę ciotecznorodzoną szwagra mego Aleksandrowicza, chorążego lidzkiego, nie wiedząc jeszcze o tym, że Sosnowski razem z księciem kanclerzem inwentowali kalumnie na honor nasz i babę wyżej wspomnioną namawiali, aby na nas szczekała i ciotką się naszą czyniła. MatDiar 502. Można inwentować intratę, maiąc lasy. InsEkon 15. Te są wszystkie źrzodła, z ktorych Pan inwentować może intratę, wprowadzaiąc to, czego nie było; ale więcey źrzodeł nad te nikt mi nie odkryie, i to są tylko szarlataństwa, i bałamuctwa, kiedy kto coś więcey obiecuie. InsEkon 19<20>. Niewyliczam, czego niema czynić JP. Gubernator, to iest: że podarunkow brać, zwierzyny Pańskiey wybiiać, polowaniem się bawić, rzek, iezior, stawow, nie wyławiać, ludzi ani rzemieślnikow Pańskich na swoie usługi, potrzebę nieobracać, bo co ma inwentować, zainformowany iest dostatecznie w pierwszey Księdze, iak exekwować i rząd prowadzić, ma w drugiey, gdzie są przepisy wszystkich Officyalistow, ktorych naypierwszą powinnością iest, według tych przepisow sprawować się, a Pana Gubernatora, zupełną onych mieć wiadomość, i do nich rząd i dyspozyzcye swoie stosować. InsEkon 28<29>.

Słowniki:
L, SW, SJP notują
SStp, SXVI, Kn, T, SWil nie notują

Formy: cz. prze. lp m 3. os. inwentował; lm mos 3. os. inwentowali; ~ im. wsp. inwentując

Etymologia: <fr. inventer, z łac. invenio>

Znaczenia:

»tworzyć coś nowego, wymyślać, wynajdywać«:

Rekcja: co

Diány Kościoł stawiáiąc, idąc za subtelnością Panieńską, uczynili słup kolumny w wysokość 8. rázy wyzszy niż grubszy, przydáiąc woluty miásta trefionych włosow, y z tąd woluty Ionickie. Záś Kallimach wynalázszy kapitel koryntski, Ordr Koryntski inwentował. ŻdżanElem 27. Na teyże scianie te dwie po nad okna są inskrypcye. 1. Co widzisz, nie Grek, nie Włoch inwentował, Swą industryą Gospodarz budował, Nie brał z koryntu materyi, ale Co w lesie, w wodzie, co wgorach y skale Akkomodował, co czasu zostało, Od Pism y książek, tusię obracało, By miał Gość widzieć, Gospodarz gdzie chodzić, Lepiey po rożach, niż pobłocie brodzić. ChmielAteny III 551. Tandem nie dawnych wiekow wynaleziony proch strzelbny, ktory niedobyte fortece obraca w prochy, rowna z Ziemią Przecież im cięższa Vis Adversa, tym fortior bydź powinna Virtus, potężne y mocne inwentuiąc Fortyfikacyę. ChmielAteny1755 I 234. Wtedy zaczął pilnie pracować około swego Systema czyli Rozporządzenia Swiata, ktore niegdyś Pythagoras, Aristarchus Samius, y Kardynał Cusanus inwentowali y układali. SzybAtlas 227.

INWENTOWANY
im. przym. bier.

Formy: lp M. ż inwentowana; n inwentowane; N. m inwentowanym; Ms. m inwentowanym; ż inwentowanej; lm M. nmos inwentowane; D. inwentowanych

Znaczenia:

»wymyślony, wynaleziony; stworzony, utworzony«: IMć X. Rostkowski Suffrágan Łucki odezwał się z ochotą służenia w tym interesśie y Szláchtá IchMć záraz mu się podpisali, że z przyszłey kurrencyi Czopowego będą in solvendo. Nowo-inwentowána przez IMći P. Oberztleytnántá Jauchá Armatá w tych dniách do Sáxonii ná przyszłą lustrácyą generalną transportatur. KurierPol 64. Wieczorem zaś circiter około godziny piątey, Rezydencya ze trzech Kamienic złożona [...] widzieć się dała w ten sposob inwentowana: Całe trzy kamienice rzęsistemi okryte lampami, perpensilibus ex arte ignibus oświecowne, goreć sie zdały, poboczne tectorum summitates LELIVA solidè wyrobiony terminował [...]. GazPol 1735 28 2. Aby to się nie prawdziło o nowo inwentowaney Rezydencyi, co Witruwiusz o mieście Mutilene nápisał. BystrzInfArch B. Nadtym, ni sobie, ni Lektorowi nie suszę głowy: wywiodę wiele starożytnych y nowo inwentowanych rzeczy; a czytelnik niech w niesie konkluzią: cży dawny, czy teraźnieyszy wiek ma więcey poloru. ChmielAteny III 24. Zegary cudnie inwentowane: Iako to zegar Alfonsá Krola Aragońskiego Vita Regis nazwany, ktory wybiiaiąc pewne w nocy godziny, zaraz podáwał Krolowi Xięgę, y swiecę do czytania, rano Pioro y kałamarz do expedycyi, albo Miecz do Sądow, do Modlitwy Krucyfix, Ksiąszkę, Paciorki, a godzinę obiadu wybiiaiąc, podawał sztuciec [...]. ChmielAteny1755 I 226. BUZYRIS Krol Egypski Gości zabiiał ná Ofiárę Iowiszowi: Falaris Sicyliyski Tyran, Ludzi piekł w Wole miedzianym, od Perilla inwentowanym. ChmielAteny1755 I 972. Pierwsze Opera tym inwentowanym de novo drukiem są światu podane S. Augustyna de Civitate DEI, y Laktancyusz Papieru Origo ztąd habetur. ChmielAteny1755 I 981. Dzwonow wynależcá iest Paulinus Biskup Nolański R. P. 400. ktore nazwáno Campanas od Kampanii Kráiny y Nolas od Miasta Noli, gdzie są inwentowane. ChmielAteny1755 I 982. Inwentowane ORDERY rożnych wiekow od rożnych zacnych Osob, z iakich osobliwych racyi albo ewentow, naybardziey, animuiąc innych do iakich odważnych akcyi hoc proposito aut dato praemio, albo też pure dla honoru y dystynkcyi Osob. ChmielAteny1755 I 1042. Wsiow 300 Tuż należy Geldria Hollenderska druga Gieldriá iest Hiszpańska, w ktorey leży Miasto Wachtendonek z Zamkiem, nad rzeką Niers y błotami strasznemi. Dlatego pierwsza tu była proba Roku 1588 swieżo wtedy inwentowanych. ChmielAteny IV 246. Mam ia na to lekarstwo doświadczone. Dobywa puszki. Iest to bielidło extraordinaryine, nie dawno w Paryżu inwentowane, bardzo skuteczne do bielenia twarzy. BohFStar 65.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Patrz zinwentowany, wymyślony, wynaleziony.