Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »widoczny«: Winszował kurfistrz Woiewodzie tey Szczęsliwosci ale iawną znac mu było z oczow zazdrość że Pan Bog Sławną podał Fortecę. PasPam 72v. Nie mam po Bogu inszego asyllum gdzie by się uskarzyć poniesioney krzywdy y komu by opowiedzieć oppressyią iawney Niewinnosci. PasPam 149v-149a. Wolę rzeczom moim attendere [poświęcić uwagę] niz umierać patrząc natak iawne Scelera [zbrodnie] y powiedać zeto cnoty. PasPam 195. Z iawną Przeciwko Samemu Bogu kozdy taki wyuzdał by się niewdzięcznoscią, kto między inszemi dobroczynnemi Faworami tego tez z osobliwym dziękczynieniem nimiał przyimować Charisma [daru]. PasPam 204. Z dobic to nikogo nie moze kto szczerą przyiazn iawną oddaie niewdzięcznoscią. PasPam 224. Wtem mogę konkurować z Rzymskiem Potentatem. O czym iawnych dowodow wywodzic nie trzeba. PasPam 273v.

2. »znany, wiadomy«: Nąm [...] Iuz są wiadome y Iawne iego Actiones [czyny] [...] Więc expedit [wypada] że by to y insi wiedzieli iaką się nagradza wdzięcznoscią. Tym ktorzy są bonarum Partium [po słusznej stronie]. Dobrego zatym uprzeymosci waszey zyczemy od Pana Boga Zdrowia et felices successus [i powodzenia][...] Ian Kazimerz krol. PasPam 152. Na tak iawne Swiatu patrzy twoie czyny. PasPam 269v.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ jawne rzeczy: Iawne to rzeczy MSCi Panowie iawne, Że nas dotąd Piastowała Boska Protekcyia. PasPam 118.

3. »realny«: Niech omnie rozumieią iako chcą puko mię ztey opiniey sama iawna nie wyprowadzi rzeczywistość. PasPam 145v.

JAWNA
w funkcji predykatywnej

Formy:

Znaczenia:

»jest ogólnie znane«: WE wszelkich nászych spráwách wzgląd trzebá mieć ná czás/ według ktorego káżda rzecz spráwiona y pożytecznieyszą y vdátnieyszą bywa/ gdyż też y to dosyć iáwna wszytkim bácznym/ że te niskie źiemskie rzeczy bywáią od niebieskich gwiazd y okręgow wyższych/ dźiwną spráwą Boską sporządzonych/ spráwowáne y rządzone/ á naybárźiey od mieśiącá źiemi naybliższego/ ktorego szkodliwey wilgotnośći ták się zda/ iákoby wszytko podlegáło. ktory to przez opánowánie naymnieyszego okręgu nayprędzey też bieg swoy odpráwuie/ obiegáiąc wkoło wszytkie známioná niebieskie we dwudźiestu y dźiewiąćiu dniách/ według ráchunku pospolitego/ á zábawiáiąc się w kożdym znáku dni pułtrzećiá y minut trzydźieśći/ co raz inákszą władzą y wolność swą rośćiąga. DorHip II Livv. A wszak to jawna, żeśmy się w pana odmieniać nie chcieli krom łbów szalonych; ani pan wojewoda krakowski sam odmiany chciał ani wszyscy, którzyśmy się tam byli zjachali [...]. BazylAntidotCz III 271. Nákoniec nie tylo to iest rzecz iásna/ iż Papieżowie máią tę władzą; ále też y to iest iáwna/ iż rzadko się tráfiáło/ áby owi co się pokázowáli vpornie nieposłusznymi/ przećiw Vikáriemu Christusowemu/ y pogárdzáli iego władzą [...]. BotŁęczRel III 80. On od ziemie podniósszy pochyloną głowę Tak, że mógł dobrze słyszeć Orlandowę mowę, Wszytkę prawdę powiadał, jako się toczyła, Tak dobrze, tak wyraźnie, że to jawna była Orlandowi z jego słów, że nie beł nic krzywy I niewinnie miał umrzeć rycerz nieszczęśliwy. ArKochOrlCz II 209. Poniewaz przez experyencyą iawna, iż wolno y wolnym krokiem idący, pospolicie uidzie na kwadrans krokow 1500. BystrzInfRóżn Z2v. Lecz to niesłusznie, gdy sigillum secreti nie na tym zależy, mieć dóm swój w niesłychanych kłótniach z plotek pochodzących, ale tam, gdzie słuszna rzecz jest, wtedy kawalerska, do zabicia zachować on, by nie był wyjawiony. RadziwHDiar 190. To jawna jest, że królowie, kiedyby chcieli, mają w ręku moc obalenia Rzpltej, odejmując jej gorliwszych obywatelów przez swoje łaski i ogołacając ją ze swoich obronicielów. KonSSpos 263. IAko sie tu rozumieć ma/ iest dźwięk głosu/ według miáry przyrodzenia cżyiego brzmiący/ gdyż iáwna to/ że stáry niemoże ták ćienko intonowáć/ iáko chłopiec w kilkunastu lećiech/ chłopiec záś ták grubo/ iáko iuż letni/ dla tegoż iż iest rożność w głosách/ rożność też muśi bydź y w pisániu. GorMuz b4v.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]