Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »spożywać pokarm«: Wziąwszy chleba y masła ktore zawsze ziaszczem stoi to Smaruią y iedzą to znowu ustaną y robią. PasPam 55v. Począłem rybę ieść asz wniey okrutnie smak dobry. PasPam 65. I mowiłęm gdy by mi Głod nay większy był to bym tey ryby nieiadł. PasPam 65. Pytaią czemusz nie Iesz? [...] iedz. PasPam 77v. Iatez ieszcze nieiadł. PasPam 83v. Iadł pił dobrze. PasPam 83v. Chwalili sobie że smaczno y dobrze iedli. PasPam 166. Byłęm u Szelinga tam iadłęm z nim. PasPam 174. Krol y iedząc y chodząc y Spiąc tylko otey wydrze myszli. PasPam 254. Potym iey ieść kazał przynieść tak ci dawał iey [wydrze] pokawałku a ona iadła. PasPam 255. One srogie pociechy obrociły się w Wielki Smutek, Bo krol przez cały dzięn y nieiadł y niegadał z nikim wszystek Dwor iak Powarzony. PasPam 255v. Pyta się mnie do czego mam chęć? Powiedziałęm co dacie to będę iadł z wielką ochotą. PasPam 280. Iak tedy Obaczyli ze Ięm Smaczno y piię y rzeswość dopiero uwierzyli zem sanus mente et Corpore oczym Cyrulik osobliwie bardzo dubitował. PasPam 280-280v.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ jeść się nie godzą: PasPam 65. ◆ chleb jeść »żyć cudzym kosztem«: Że by przecię więcey Ieść chleba Szwedzkiego nizeli Dunskiego. PasPam 54v.

2. w bezokoliczniku »to, co się spożywa; jedzenie«: Ogięn iest, co znac ieść gotowano. PasPam 98. Nawet Szyca mego na Iedwabnym wezgłowiu posadziwszy ustołu Na Srebrnych Talerzach prosto z pułmiskow ieść kładziono. PasPam 123v. Przyniesiono ieść pięknie zkuchnie krolewskiey wina szumnego co sąm piiał. PasPam 150v.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ dać jeść »nakarmić«: Towarzysz zawoła Nie powieday im WPan az nąm dadzą iesc. PasPam 99. Dano tedy ieść Siła ale zle y niesmaczno. PasPam 164v. ◆ dawać jeść »karmić«: Po wsiach po Miastach wszedzie dawano ieść y pić. PasPam 154.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ surowo coś jeść: Surowo co iéść/ Crudè [...]. Crudum, vel crudum cibum edere. Kn 1084. surowo co ieść. etwas roh essen. manger une chose cruë. T III 2204.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ aboś łyka jadł, abo borys litewski »masz obstrukcję, zaparcie«: Poplugáwić.Permerdare et permingere, Albinus apud Sipont. Sordida sunt, vt et Merdo apud eundem [...] quasi funem loreum crassum, quo aqua extrahitur, excernere dicuntur ij, qui diutiùs aluum exonerantes desident. Alludit Polonica phrasis: Aboś łyká iadł/ ábo borys Litéwski. Kn 1327.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Chłopska rzecz siłá ieść/ á siłá pić szláchecka. RysProv II, 7. ● Podź robić. O nié mogęć chodzić. Podźże iéść. Toć muszę leść. KnAd 164. ● [...] NOIX [...] ON DIT proverbialement. Celui qui veut manger la noix doit casser le noyau. Qui è nuce nucleum esse vult, frangat nucem. Plaut. PRZYSŁOWIE; Kto chce orzechy ieść trzeba ie zgryść álbo potłuc [...]. DanKolaDyk II, 299. ● Ciężka boleść/ gdy się chce ieść/ ieszcze cięższa/ kiedy iedzą á nie dádzą. RysProv 16. ● Z domu nie iadszy/ a z lásá nie wyfeydawszy się nie wyieżdżay. RysProv L.

JEDZĄCY
im. przym. czyn.

Formy: lp M. m jedzący; ż jedząca; D. m jedzącego; ż jedzącej; n jedzącego; C. m jedzącemu; B. ż jedzącą; N. m jedzącym; lm M. mos jedzący; D. jedzących; C. jedzącym; B. mos jedzących

Znaczenia:

»tak, który je«: WIEPRZ Pańskie y chudopacholskie zdobi stoly; wiele iedzący y szkodzący zwierz. ChmielAteny III 288.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ surowo jedzący: Surowo iédzący/ [...] Omophaga [...] crudorum esus. Kn 1084.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]