Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1618

Formy: bezok. jechać; ~ cz. ter. lp 1. os. jadę; 2. os. jedziesz; 3. os. jedzie; lm 1. os. jedziemy; 2. os. jedziecie; 3. os. jadą; ~ cz. prze. lp m 1. os. jechałem; jechałem; 2. os. jechałeś; 3. os. jechał; ż 3. os. jechała; lm mos 1. os. jechaliśmy; jechaliśmy; 2. os. jechaliście; 3. os. jechali; ~ cz. zaprze. lp m 3. os. był jechał; ~ tr. rozk. lp 2. os. jedź; lm 1. os. jedźmy; 2. os. jedźcie; ~ tr. przyp. prze. lp m 1. os. jechałbym był; ~ im. wsp. jadąc

Znaczenia:

1. »udawać się dokądś«: Mnie zaraz sie to niepodobało że bardzo długo iedziemy mill tylko sześć. PasPam 66. Weśrode wsiadłęm w tę z gondugę [!] y poiechałęm. Alem się iuz trzymał nad lądami bo niemasz niebespieczęnstwa y małym Statkiem po Morzu iechać byle niedaleko od lądu. PasPam 67v. Idąc tedy kazdy swoie odprawował Nabozęnstwo spiewanie, Godzinki, kapellani na koniach iadąc Słuchali spowiedzi. PasPam 93v. OdStąp ty y zasług y SubStancyiey iedz zęmną do Stolice dam ci 50 000 dam ci y Corkę y wszystko co mąm. Począł był y medytować uBogi Zołnierz et interim [a tymczasem] kazano oddawać więzniow y musiałęm oddac. PasPam 100v. Wodzowie [...] przed nami iadą. PasPam 105. Opisano [...] o tym poselstwie ale pewnie niemozono specyfikować osoby moiey bo więm osobie zczymiadę y dokąd. PasPam 144v. Iedziemy raz puszczą wielką az między lassem duza wies. PasPam 154. Wiadomo czynię komu by to wiedziec nalezało [...] WMM Panom y Braci zaleciwszy Usługi moie Tudziesz w Miastach w Miasteczkach Burmistrzom Woytom Raycom [...] Iz gdy Posłannikowie Carscy [...] iadą wyprawieni do IoMSCi [...] przydałęm konfoy y Przystawa. PasPam 161v. Oddawszy kartkę owemu Sekretarzowi Iedz a pros go o odpis [...] Tak uczynił a Pan go czekał puko niepowrocił z Responsem PasPam 176v. Iechała Matka iam szedł piechotą a konie zamną prowadzono. PasPam 178v. Iedz sobie do Angliiey za Praedykanta. PasPam 187. Iechałęm powoli wziąwsz nasię Guldynek bom się spodziewał pogoni iakoz y była. PasPam 189v. Kogo tylko do goniono spytano zkąd iedziesz. [...] Pytaią mię tedy WSC MMPan zkąd iedziesz. Powiędam z Warszawy. PasPam 190. Oni mieli znaki, lewe ręce chustką wiązane [...] Podniosę rękę z chustką y mowię wasz Az rzecze o francie nie nasz: Iedz sobie albo przeday się do nas. PasPam 203. W Tydzięn po węselu Iedzie Pąn komorowski Podstarosci Nowomieyski po Deklaracyią Ostatnią do Moiey Paniey a prawie yuz na węsele. PasPam 225v. Iechał potym krol oglądać Wieden. PasPam 264.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ jechać na kimś »nacierać«: A tu na nich iadą Litwa tu z bokow przebiegaią ci co są w przodzie nas iuz na nich czekaią. PasPam 96v. Nieprzyszło mi kołpaka wziąć [...] Bo to niepodobna w gęstym boiu Ty natym iedziesz a na to biie ich dziesiec. PasPam 108. ▲ jechać w drogę: Iadąc iuz w drogę wstąpiłęm do Pułku Piasoczynskiego pod Chorągiew Pułkowniczą Gdzie Rawski krewny moy Chorągiew nosił. PasPam 74v.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ ekspr. jechał kogoś pies: Odsuną się trochę a potym iak znowu do Nas Ten Iankowski miał Muszkiet z Rurą srogą Iak plusnie owymi Hufnalami Hufnalami znowu ich popstrzył iaki taki stęknie tam tez od zadniego szeregu wzięło ich kilku. widzą że nas rozerwac niemogą poczną wołac wróccie nąm naszych Iechał was pies z ostatkiem, Odpowie Wachmistrz Coz wam po nich kiedy Głow niemaią[.] PasPam 157. ◆ jedź do diabła »jedź precz, wynoś się«: ◆ jedź z Panem Bogiem: PasPam 159v. ◆ na żółwiu jechać »powoli«: Przyiechałem do Osmiany ieszczem nie zastał swoich Ludzi [...] Domyśliłęm się iednak że na Zołwiu iadą. PasPam 153v. ◆ stoną jechać: PasPam 239v. ◆ na karku czyimś jechać: PasPam 113.

2. hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

◆ Związki frazeologiczne: ◆ jechać choćby na kraj świata: Oyca y Matki Posagu Bogatego gotowiusięnka odstąpic y iechac zatym w kiem się zakocha chocby na krai swiata. PasPam 55.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Kto smáruie/ iedźie. RysProv C4v. Nawoż co go tylko moźe bydż iáko nawięcey wywieść ná pole: bo kto smáruie ten iedżie, iáko sobie zbuduiesz ták też mieszkáć będźiesz, przeto koło Gospodárstwá stáránia, pracey, y pilnośći záżyć potrzebá. HaurEk 7. Wszelkiego bydłá nawoz, z Obor, z Oẃczárnie, z Stáien, y chlewow wyprzątáć, y ná pole wywoźić, á zwłaszczá ná Ięczmienisku, na wschodżie tego Mieśiącá, tákże ná płonne Role, y ná inne zbozá, ná lárzynny zaśiew by iák naywięcey pokłádáć, bo kto smáruie ten iedźie: po zwieźieniu, z skup rozrzućić záraz po Roli. HaurEk 98. Co záś dedykuiesz/ że w Láćinskim Zoná zowie się Uxor ab ungendo, to iest od smárowánia. To bárdzo dobrze y słusznie. Gdysz iáko ten (zwyczáyna przypowieść) kto smáruie iedźie; ták ten co Zonę bierze/ iákoby násmárował/ wszytkie spráwy swoie. GorzWol 55. Sądy teráznieyszego wieku, nie sądy ále Osiecka spráwa, gdźie czyli żyd, czyli Kátolik, ten prędzy wygra, ktory więcey da: kto smaruie to iedźie. SerZapł F2. Smaruię. [...] kto smaruie ten iedźie. wer schmiert der fäbrt. quand l'argent marche, tout va bien; la savonnete adoucit le poil. T III 2084-2085.