W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 17.01.2022
JEZUITA rzecz. m
Warianty fonetyczne: JEZUITA, JESUITA, *JEZUWITA
Słowniki:
SXVI (jezuita, jozuita), T, L (jezuita; XVIII), SWil (jezuita), SW (jezuita, jezuwita, jozuita, Jeżoita), SJP notują
SStp, Kn nie notują
Formy: lp M. jesuita // jezuita; D. jezuity; B. uż. żyw. jezuitę; N. jezuitą; ~ lm M. uż. osob. jezuitowie; jezuici; uż. nosob. jezuity; D. jesuitów // jezuitów; C. jezuitom // jezuwitom; B. uż. osob. jezuitów; uż. nosob. jezuity; N. jezuitami; Ms. jezuitach
Znaczenia:
1.relig. »członek Towarzystwa Jezusowego«: Jako starego Testamentu pewność z Zydowskich Kśiag ma być doświadcżana: tak nowego Testamentu prawdá Greckiej mowy prawidła potrzebuie. Toć iest dawnych Doktorow Kośćielnych o przekładźie pismá Swietego iednostaine y prawdźiwe zdánie; przęćiw ktoremu, iż nam Jezuitowie miasto Greckiego textu, łacińską translatią ktorą vulgatą zowią ża autentyk wtrąćić chcą, y onę iako scżyrszą y prawdźiwszą zalecáiąc. NTPrzedm 4-5 nlb. Iezuici innymi zakonniki, y Akademiki, także y księżą swiecką gardzą. SzemGrat 15. Postępuie dáley ieszcze tenże/ y miásto defensorá Akádemiey/ sędzią się rzeczy Jezuickich/ mocą ktorey nie ma uczyniwszy/ powiádá/ że Jezuići nie wszyscy są Jezuitámi prawdziwymi/ choćiaż po Jezuicku chodzą: ále dopiero się tákimi staią/ kiedy czwarty slub ścia do Pogan Papieżowi czynią: przed ktorym slubem wolno im wyniść z zákonu/ gdy się im podoba. SzemGrat 35. Wypuszczaią Jezuici od siebie niektorych dla wielkich y rożnych przyczyn/ wolnymi ie czynią od slubow zakonnych/ mocą stolice Apostolskiey [...]. SzemGrat 44. Chwała Bogu miły Plebanie/ że wzdy Hiszpanowi drogę toruiących Jezuitow czynicie choć; to arcyfalsz a nie Antychrystowi/ iako niekiedy Dominikanow/ y Franciszkanow czynili Mistrzowie Paryscy/ paszkwilusami one smaruiąc wszędy po świecie. SzemGrat 46. Achab Pan niezbożny/ nad ludem Izraelskim panuiąc zarzucał Eliaszowi prorokowi to/ co teraz P. Pleban Jezuitom. SzemGrat 53. Nie nowináć to/ że się od pászkwilántow przy máłych y lichych Jezuitách/ ludźiom wielkim y zacnym duchownym ábo świeckim dostánie. SzemGrat 129. Tego Olbrichta kreczmera druga corka Małgorzeta małzonka Pana Woiciecha Nowomieiskiego, tych odumarła wdowim stanie dziatek. Woiciecha, Jesuitą umar. Adama. Kazimierza Bernardinem umar. Krzisztopha Lantwirtem iest Nowogrockim. VorLetSkarb 106-107. Xiądz Marcus Jesuita Spowiednik i Kaznodzieia Krolowei Jei mosci. VorLetSkarb 141. Habitus ich iak Oicow Jesuitow, wyiąwszy ze boso chodzą, a płascze nie haftką alie po kapucinsku zawciągaią. VorLetSkarb 143. To miasto Ferdinandus II. Caesarz Oicom Jesuitom darował na Ołomunskie Seminarium, tam murawskie sukna i kiry robiom. VorLetSkarb 146. [...] Złotych Pięcset [...] Oycom Jezuwitom Zapisuię aby Pana Boga za duszę siostry mey Fliorency Unichowskiey Chorązyney Minskiey Pana Boga prosili. DekrŻmud 150b-151a. A to b Kśiądz Stánisław Maliszewski Iezuitá, ktory to od chłopcow Páná Woiewody Brácłáwskiego między sobą discurruiących słyszał, y iák rzecz pewną w Wárszáwie zeznał, zá co wziął złotych trzystá, á tey relátiey te słowá. LubJMan 134. Xiądz Piekarski Iezuita uczynił do nas exortę. PasPam 57v. Wpost wielki iedli z Mięsęm nawet y sami Iezuici. PasPam 64v. Niedziwować się Panom Czarnieczczykom, że sobie roszczą Skrupuły bo tam oni wdywizyiey swoiey wszystko Iezuitow maią kapellanow Oni ich to temi nadziewaią skrupułami. PasPam 118v. Dał Bal wieś jezuitom [...] Z wielkim wzięli zgorszeniem w swoję go opiekę. PotFrasz4Kuk I 210. Wiedzieć tu trzeba że na ten okup Fara dała Srebra Grzyw 200. Iezuici 1000 y Monstrancyą pozłocistą. HistBun 7. W łazience jadł obiad król jm. [...] podczas którego jm. ks. Wolff jezuita przyniósł dziecię w banijej szklanej symboliczne [...] podobne bardzo do żywego [...] miał te zrobić z nauki M. Alberti. SarPam 23. Biskup wszystkie zakonniki, którzy in praesentia jp. Hetmana albo mszą świętą odprawują, albo do kościoła chodzić nie bronią, albo konwersacyę prowadzą i t. d., wyklął, jako to: jezuitów, dominikanów, franciszkanów, bernardynów i t. d. ZawiszaPam 180. Ciała całego relikwie ś Felicyana męczennika, dane mi w Rzymie roku jubileuszowego 1,700 od najwyższego pasterza Klemensa XI, do kościoła ww. oo. jezuitów w Mińsku ofiarowałem, którego jako wielkiego księstwa litewskiego i województwa patrona, solennie introdukował jksiądz Brzostowski biskup wileński podczas sądów trybunału kadencyi mińskiej, przy wielkiem zbiegowisku ludzi zacnych i zgromadzeniu pospólstwa, w processyi od cerkwi ś. Ducha, oo. Bazylianów unitów z cechami, bractwami, muzykami i t.d. do pomienionego kościoła. ZawiszaPam 302. [...] dano Gospodarzowi znać [...] a ten przyszedszy zadziwił sie Z czego do IM Xiedza Woyciecha Symelliusa Dziekana y Proboscza Zywieczkiego pobiegł, y oznaymił to gdzie z osobliwey Rady Xiedza Kazimierza Gałe[s]kiego Iezuity, y Xiedza Szymona Czadrzynskiego Praesidenta Bracztwa Rozanoczowego do Koscioła Farnego kazano go wziąc, [...]. KomonDziej 183. [...] gdy po Koronacyi iuż nikomu za szkody niechciano nic dać, i Oyców Jezuitów zbyto Komplementem, zaczym oni udali się do samego króla traktuiąc przez Jezuitę Włocha Xiędza Wotę Krolewskiego spowiednika, ktory widząc ich niesłuszną pretensyą wszedł do Anticamery [...]. OtwFDzieje 10. 1713 Dnia 16go sierpnia odprawił się akt solenny wjazdu do katedry swojej JMści X. Jana Skarbka [...] Kazał na tym akcie u fary X. Wolski Ordinaryusz Jezuita. KronZakBarącz 178. Tegoz b u mnie ImX Bohuszewicz Prowinciał na ten czas WWOO Iezuistow [!] z Wizitą ktory Iechał do Grodna Tegoz b u mnie Takze y ImX Prowinciał Wielebnych OO Dominikanow takoz z Wizytą [...]. SapADiar 80. Są tu [w Amsterdamie] Kaplice OO. Augustynianow y Jezuitow dla Katolikow; Zydowska Synágoga albo Bożnica wielka dla Zydow Portugalskich... ChmielAteny II 248. Jezuita. Jesuite. Jésuïte. § OO. Jezuici. T III 492.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: konwikt ojców jezuitów: Mielismy przes pięc miesięcy gospodę w miescie u sekretarza Arcixiązęce[go] Kriberaika ale ze brat miał wolą Arcixiężnę Magdalenę do Florencijei prowadzic y ta[m] iusz we Włoszech ostac dał mię do Conwictu Oicow Jezuitow. OssJŻyw 9. ▲ ojcowie jezuici: Anno 1682..., w piątek z namowy Lojolitów alias oo. jezuitów i rady ich pozwolił jegomość pan Pac [...] zdjąć Krzyż ze zboru ewangelickiego [...] za Trocką Bramą. CedrPam 19.
2. w lm »kościół albo klasztor zakonu«: Na zaiutrz rano wysłuchawszy Mszey u Iezuitow poszlismy na Pałac. PasPam 146v. Krolestwo zas Stali w kollegium u Iezuitow. PasPam 198. Niepoprawne zródło .
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Patrz *lojolita, bernardyn, *cysters, *dominikan, franciszkan, kameduła, kapucyn, *karmelita, komunista, oblat, pijar.
Autorka: MBM