Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: KAŃCZUG || KAŃCZUGA, KAŃCZUK

Słowniki:
T, L, SWil, SW, SJP notują
SStp, SXVI, Kn nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1656-1688

Formy: lp M. m kańczug; kańczuk; D. m kańczuga; kańczuka; ż kańczugi; B. m uż. nżyw. kańczug; kańczug; N. m kańczugiem; kańczukiem; ż kańczugą; Ms. m kańczuku; ż kańczudze; kańczudze; ~ lm M. m albo ż uż. nosob. kańczugi; D. m kańczugów; kańczuków; B. m uż. nosob. kańczugi; m albo ż uż. nosob. kańczuki; N. m kańczugami; kańczukami

Etymologia: <tur. kančuk 'bicz, batog'>

Znaczenia:

»rodzaj bicza«: Z koni pospychano z Sukięn z Pancerzow poodzierano nasromotę drugich kanczugami cięto. PasPam 200. Ponaydowalismy tylko co po[o]dbiegali [Turcy] Sakiew z Sucharami a z wędzonkami z Serem, Oponczy, kańczugow y inszych drobiazgow. PasPam 238v. Ruszylismy się za Niemi powoley Człapią Zbieraiąc po szlaku Czapki kanczugi et varia. PasPam 239. Wziąłem dziecię szlacheckie, żeby przy posłudze Miał ćwiczenie. Ledwie był raz czy dwa w kańczudze (Bez tego żadną miarą nie mogą róść młodzi), Aż on do pana ojca przed trzecim uchodzi. PotFrasz1Kuk II 148. Smieie śię tedy Zaiąc do rozpuku, Pyta: ieźli nie zażywa kańczuku W drodze, gdy biega? Markotno Zołwiowi, Na te żarczyki Zaiącowi powi: Wiesz co Zaiącze? Jako mię ty widźisz Leniwym, i tak nad tym śiła brydźisz; Ja chcę dźiś puśćić o zakład w zawody Z tobą, i Sędźiow chcę mieć na dowody. JabłEzop 45.