W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 13.11.2025
KAPUCYN rzecz. m
Słowniki:
Tpod: odpust, L (XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, SXVI, Kn nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1624-1625
Formy: lp M. kapucyn; D. kapucyna; B. uż. żyw. kapucyna; N. kapucynem; ~ lm M. uż. osob. kapucyni; kapucynowie; B. uż. osob. kapucynów; N. kapucynami
Etymologia: <śr. łac. capuccinus>
Znaczenia:
relig. »członek zakonu franciszkańskiego o surowej regule zobowiązującej do życia w ubóstwie i pomocy ubogim«: Na nieszporze królewic jmć był al Gesu u jezuitów. Tam się z nim widział kardynał kapucyn, brat papieski. PacOb 127. Zywot B. Ioánny Kárniole, Siostry Zakonney Dominiká ś. opisány od Ráymunda Cápucyná, Cástyllá, Bosyusá, y innych. OkolNiebo 66. Nie racz mi za złe mieć: mnie nie kapucynem ani kameldolem natura stworzyć chciała. Wszyscy na świecie ludzie, którzy mię znali, wierzyć temu nie mogli, abym się jedną żoną obejść mógł; a ja i z tą jedną cały rok już nie mieszkam, co nie tylko że się przyrodzeniu przykrzy, gdy mu się taki gwałt czyni [...]. SobJListy 300. Król jm. w Wilanowie jadł obiad, podczas którego powiedział jmp. Wierzbicki, co był w trybunale jurystą, a potem do Mohylowa komisarzem, że słyszał po muzyce tańcujących oo. kapucynów w kościele nowo fundowanym od j.k.m. SarPam 48. Do Dworu Xięzny pomięniony ten zmyslony Kapucyn Często po Iałmuznę chodził. HistŚwież 112. Po skończeniu mszy i odejściu od ołtarza tego kapucyna mówią niektórzy z panów do niego to włoskim, to łacińskim językiem, bo po polsku nic nie umiał [...]. DyakDiar 57. Z Bruxelle pisżą/ że dńia 19. Iulii/ Pospolstwo zbuntowáne tyśiącámi stáneło/ gwałtow y szkod nieoszácowánych nárobiło/ ták że záledwie Oycowie Kápucynowie támećzne Archiwum rátowáli; á lubo śię to iusz trochę uśmierzeło/ postáremu ieszcze wszędźie po Ulicách náyduie śię pełno Trupow. PoczKról 7. Beatyfikował także Ociec swięty B. Jozefa de Leonissa Kapucyna. MerkHist 1087. Przed kilká láty dwáy podrożni Kápucyni záiácháli do mnie ná noc, názáiutrz záś odieżdzáiąc ráno, y dźiękuiąc żonie moiey zá gospodę tym tylko płáćili, że mowili y mowią Retribuere dignare Domine, etc. DrewsBrzozDystr 71. Zoná domyśláiąc się że mię Bog skarał, zá ták grubą exákcyą nád ubogimi Kápucynámi, wysłáłá konnego posłáńcá zá Zakonnikámi prosząc uśilnie áby się wroćili. DrewsBrzozDystr 71.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
KAPUCYNI mos blp
Formy: lm M. kapucyni; D. kapucynów; C. kapucynom; B. kapucynów; N. kapucynami; Ms. kapucynach
Znaczenia:
»męski zakon reguły św. Franciszka, także klasztor tego zakonu albo kościół przy tym klasztorze«: Wysłuchawszy mszy u kapucynów szliśmy oglądać domy panów Fukierów. PacOb 41. Obradziwszy [obrządziwszy] tedy należycie ciało; sporządziwszy trumnę [...] złożyliśmy [Jana III Sobieskiego] za uproszeniem w Kościele OO. Kapucynów - intestina w katedrze [...] Serce zas należycie adornowawszy, i cyną oblawszy; wzięli [dworzanie] z sobą. WierzbKon 161. Godźiny tedy szostey ránney/ Mszą świętą/ pobożny Kápłan/ Oycow Cápuccinow Zakonu/ Xiądz Mátek odpráwował w Káplicy Leopoldi/ ktorey z wielkim nabożeństwem/ ktorzykolwiek pomieśćić sie mogli sluchali. DiarWied B3v. W niedzielę tę przeszłą u oo. Kapucynów odprawiła się ceremonija oddawania beretu kardynałowi jm. SarPam 330. W Krolestwie Polskim znayduie sie [...] W.O. Kapucynow Prowincya 1. Konwentow 8. BystrzInfGeogr K4-K4v. Dostało mi sie wprawdzie czytać summarium bullarum rożnych Papieżow y Testimonia do druku podane, gdzie WW. OO. Kapucyni pro parte sui maią dokumenta, że S. Franciszek, y synowie iego, tak byli cucullati piramidalnym, ostrym kapturem, iak oni teraz chodzą. ChmielAteny III 84. Dla tego Rządcy Kościoła S. wszystkich Braci S O. FRANCISZKA, Franciszkanow, Bernardynow, Reformatow, Kapucynow etc. prawdziwemi Synami iednego Patryarchy, mieć, trzymać, y nazywać rozkazuią. KleczKal XX. Mamy w ręku dawny testament Xiążęcia, w ktorym wszystkie trzy swoie Pałace; przy Kapucynach, na Krakowskim Przedmieściu, y na Pradze, tudziez dwie kamienice przy Karmelitkach, z placami, a nie mniey Falenty, y Okęcie pro dote Biblioteki naznaczył. ZałJAInf Av. Jeszcze będąc małej fortuny, gdy karmelici w Bielsku, w Podlaszu, z zebranej sumy zaczęli się fundować, tedy ociec mój dał im dwa tysiące złotych, ale o tym nigdy przed nami nie wspominał. Sami karmelici bielscy o tym mi już po śmierci jego powiedali. Kapucynom w Warszawie, ile mógł, wspomożenia sekretne dawał. MatDiar 399. Odpust [...] iest dźiś odpust u Kapucynow. ben den Capucinern ist heute Ablaß. il y a ajourd' hui indulgence aux Capucins. T III 1176. Ponieważ JW. Baron Schwertz Konsyliarz; doniosł z mieysca tego Publico, iż z tych kraiow iuż na zawsze wyieżdzaiąc; Dworek swóy za Kapucynami, y Dworkiem J.W. Woiewodziny Inflantskiey ninieyszey sytnowany sprzedać gotow. LwowPismoUwiad 45 2 nlb.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]

Patrz *kapucjan.
Autorki: DA, MBM