Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: KOLBAKA

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1624

Formy: lp D. kulbaki; B. kulbakę; ~ lm D. kulbak; B. kulbaki // kolbaki; Ms. kulbakach

Etymologia: <rus. kulbáka>

Znaczenia:

1. »wysokie siodło z drewnianymi łękami«: [...] swoie rzeczy kazány/ opończe miotáli [Tatarzy]/ kolbáki z pod śiebie wyrzucáli/ y w rozsypkę poszli/ niektorzy po leśiech piechotą ktorych chłopi bili. Pogrom B2v-B3. Towarzysza iednego pole mnie Stoiącego iak uderzyła kula włeb konia aze ogonem wyleciała Towarzysz poleciał do Goru [zam. góry] od kulbaki wyzey nizli natrzy łokcie A nic mu. PasPam 93v. Kulbak strzelby na brali co az Saniom Cięszko było. PasPam 157v. Stanelismy Az tu iaki taki idzie łap za kulbaki za rządziki za strzelbę z kołkow. PasPam 167v. Przywiązał go na iegosz własnym koniu zdiąwszy kulbakę gębą do ogona a do głowy tyłęm. PasPam 177. Adnecto i to do posła wołoskiego: ten przyprowadził od hospodara królowi im. konia bardzo pięknego z siedzeniem oprawnym dywdykiem, rzędem złocistym, przy tym buławę nabijaną kamieniami, złotą i szablę turecką także nabijaną, złotą. Imp. wojewodzie ruskiemu także dał konia z kulbaką haftowaną i złocistym rzędem. SarPam 57. Konie roznemi stroiami ubrane w bogato oprawnych Kulbakach y rządach Sadzonych po Angielsku po hiszpańsku po Turecku y po polsku. SobTDzien 14. Gdyby to potomstwo leniwego Planety, zostało między Baranem, Bykiem, Lwem Koziorozcem i inszemi bestiami, niebieskiemi, mielibyśmy na czym, przysiodławszy kulbakę czerkieską, pocztę rozsyłać. AndPiekBoh 126. Ujeżdzać zrzebce ars non postrema. Na które w stajni ugłaskane. powoli bardzo zakładać należy kulbakę, czyli siodło, a najlepiej bardellę z słomy i płótna, letką z jednym progresem z robioną, bez strzemion, sprzęczek, aby ich nic szalonych nie tykało, z letka z razu podpinając, potym tężej; munsztuka w pysk nie kłaść, ale kawecan z stryczków [...]. ChmielAteny III 480. Pożyczyłem rzędu i kulbaki u Łaźniewskiego, naówczas konkurującego o siostrę moją Jagnieszkę. MatDiar 158.

2.gw. w polszczyźnie pruskiej »świnia«: PRUSKA POLSZCZYZNA. Jadąc przez Prusy, w karczmie stanąłem popasem. Ledwie wnidę do izby, aż z srogim hałasem Wpadszy kucharka krzyknie, że przed samą stanią Robak porwał kulbakę, a kuś bieżał za nią. Tu gospodarz wypadnie, wołając sobaki. Ja za nim, aleć spełna na koniech kulbaki. Pytam, co się to stało, widząc gospodynią; Aż chłopiec: kuś, wilk: robak, a kulbaka: świnią. PotFrasz1Kuk II 15.