Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: post 1603

Formy: lp D. kondycji; kondycjej; N. kondycją; ~ lm M. kondycje; C. kondycjom; B. kondycje; N. kondycjami

Etymologia: <łac. conditio>

Znaczenia:

1. »warunek«: [...] podawał ten poseł [Sukin] imieniem kniazia moskiewskiego pewne kondycye, a to najpierwsza była, żeby mu król dawał tytuły wysokie, zaczym wieczne przymierze uczynić chciał; ale go odprawiono z tym, iż kiedy Smoleńsk i Siewierską ziemię wróci, dopiero o wiecznym pokoju niechaj mówi. GórnDzieje 203. Przyszłá wiadomość z podmoskwia od pp Posłow nászych de datae 24. y vltima Decemb. Ze bárzo wielkie y nieznośne conditie támto woysko im podáie/ ná wyciągnienie służb swoich K. I. M. BielDiar C-Cv. Iákoż zá żałosnymi swemi przyczynámi/ W tákich pomstách dokońcá/ niema też przygány Zwłaszcżá zá ták vpornym zátrzymániem. Dwie lećie nędzę ćierpieć/ y brátá zgubieniem Do tego condycyiom Paná łáskáwego. Nie dał się niecnotliwy narod pożyć iego. HofmańPor Biij. [...] nieprzyiaćiel [...] wysłał trębáczá od I. M. Páná Hetmáná prosząc o miłosierdźié. Skłonił sie I. M. Pan Hetman do pofolgowánia/ ále żeby záraz bez odwłoki kończyli/ á podánym do záchowánia ich Condicyom dosyć vczynili/ ieśliby do iednego zginąć niechćieli. RozprawaWojsk A4. Potym záwieśili wiele inszych chorągwi po rożnych kośćiołách w Rzymie/ miánowićie/ v ś. Stánisłáwá Pátroná Polskiego iednę: drugą w kośćiele ś. Zuzánny/ z tą iednák kondycyą/ że skoro dokończony będźie kośćioł/ ktory teráźnieyszy Oćiec święty buduie ná pámiątkę ś. Gáiá Papieżá y Męczenniká/ tedy ma bydź do tego nowego kośćiołá przenieśiona tá druga chorągiew. OpisGal A4. ROku P. 1578. Krol Stephan Piotrá Háráburdę Dworzániná swego wyprawił Gońcem do Cza[r]á naszego Moskiewskiego/ przywodząc go do zgody nie życząc w Moskwie/ y Polakom krwie rozlania/ ále pod pewnymi kondycyámi miłości/ zgody/ y pokoiu. NowinyMosk C3v. Proponuią Pánu Marszałkowi condycie, ieśliby chciał vyść Decretu. LubJMan 145. Uczyniwszy Pokoy z Moskwą Mizernemi kondycyiami [...] poczynamy [...] woynę domową. PasPam 187v. Kiedy Sługę przyimuiesz sąm z nim wręcz mowisz y opowiadasz mu przyszłey iego usługi powinnisci y kondycyie zeby wiedział iako Panu służyć. PasPam 223. Podance [poddanie] od włoczyli odednia iuz dawno postanowione y kondycyie poddania opisanie. PasPam 259. Die 8. mieli rzucáć bomby, interea Elbłązánie Folwarki, Młyny około Miástá poznośili, dla lepszey obrony, wyglądáiąc iákiego succursu, ále gdy ták ćięszko nástąpili ná Miásto, muśiáło się poddáć Die 12. praesentis, iednák iákimi kondycyámi ieszcze nie mąmy [!] pewnośći. AwWarsz_1698_29XI 2.

2. »stan społeczny«: Záczęły się więźniow nászych Sláchcianek y pánienek Slácheckich processye/ y tłumy bárzo gęste rożney Conditiey y wieku ludzi/ około Krosná/ Przemyślá pobránych/ przez trzy mile continuè z płáczem idących. Pogrom B2-B2v. ROzumiem to o wszytkich/ tákże o Czáru Pánu nászym/ że wszyscy sobie pokoiu z Krolem Polskim zarowno życzymy y Państwu nászemu : niewiem iáko kto/ ále ia záwsze gdy poyżrzę z Miásta tak zacnego/ á vyźrzę/ że ták wiele wsi y miásteczek ogniem zniesiono/ procz gdy wspomnię co ludu rożney kondycyey pogineło/ záwsze rzewno zápłákáć muszę/ wspámiętawszy naszę swobodę/ y w pokoiu Pánstwo tak szerokie kwitnące/ y dostátkámi wszelákimi opływáiące. NowinyMosk B2v. [...] pełno było Xiążąt/ Dam wielkiey conditiey. WjazdPar b2v. [...] ten Pokoy tak wiernie, y prawie od wszystkich zwierzchności Stanow, Mieszkańcow y iakieykolwiek kondycyi obywatelow Rzeczyposp: ma bydź przestrzegany, y zachowany [...]. TrakWarsz Bv.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ chłopska kondycyja (sz. zm.): Stan [...] szlachecki częstémi poborami z chłopską kondycyą równać się musi. RadziwKSprawy 637. Żadneyby nikt nie miał zacności z urodzenia, tak dalece, że podłość kondycyi chłopskiey, naszę wynosi. LeszczStGłos 100. Książę kanclerz lit. [...] powiedał publicznie u obiadu, że nie jesteśmy szlachtą i że ma ciotkę naszą rodzoną chłopskiéj kondycji u siebie. MatDiar I, 473.