Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1626-1639

Formy: lp M. m królewski; ż królewska; n królewskie; D. m królewskiego; ż królewskiej; C. m królewskiemu; B. m nżyw królewski; ż królewską; N. m królewskiem // królewskim; n królewskiem; Ms. m królewskim; lm M. nmos królewskie; D. królewskich; B. mos królewskich; nmos królewskie; N. królewskimi // królewskiemi; Ms. królewskich

Znaczenia:

1. »należący do króla«: Iakes my się przeprawili y przez drugą takąsz odnogę zaraz Pułkowi krolewskiemu kazał skoczyć do bitwy sąm [wojewoda] został drugie pułki przeprawiac. PasPam 112v. Idzie Dworzanin krolewski y mowi Wola k. IoMSCi że byś się tu WSMSC troszkę zatrzymał. PasPam 150. Przyniesiono ieść pięknie zkuchnie krolewskiey wina szumnego co sam piiał. PasPam 150v. Tu Skarb krolewski natych iest Saniach gdyz piniądze dla Woyska wiozę. PasPam 156. Uchoc WSC bo to kryminał wielki w pokoiu krolewskim iego dworzaninowi dac wgębę. PasPam 175. Węsele krolewskie od prawiło się w Częstochowey. PasPam 234. Zasiadalismy tedy w Polu przed Namiotami krolewskiemi koło Wielkie załozywszy. A koło nas Arbitrow konnych zawsze kilka I kilka nascie czasęm Tysięcy. PasPam 242. Podczas tey Expedycyiey Wiedenskiey z Ordynansu krolewskiego w padł w Tatarską ziemię konicki [Kunicki] ktorego był krol przed Expedycyią immediate przydał kozakom za Hetmana, był to Szlachcic Lublanin. PasPam 276v.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ architekt królewski: [...] Architekt Krolewski odebrał ordynans żeby Zamek w Bar Le Duc będący, iako nayprędzey, dla przyszłego Dworu, dla ktorego także kosztowną robią liberią, in perfecto constituat Statu. GazPol 1736 92 6 nlb. ▲ dobra królewskie: ▲ budowniczy królewski: Dwoch Szrob siłá iest przedziwna: ták że nimiey Cieśle budynki podnoszą: y w Roku 1686, Sławny Piotr Bebor, Budowniczy Krolewski, całą Wieżą Ratuszną Krakowską [...] wyniosł z sześcią pomocnikow. SolArch 13.

2. »właściwy królowi«

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ administrator dóbr królewskich: Administratorom dobr naszych krolewskich [...] wiadom czyniemy. PasPam 151 r. ▲ bisior królewski (sz. zm.): Bisior Krolewski z ozdobą zrzuciwszy [Jagiełło] Zelaznymi się blachy męznie uzbroiwszy Dosiądzie [...] Konia. DrobOpow 108. Ten zwyczay u siebie Miał Leszczek ze w wszelakiey Sprawie y potrzebie Na krolewskie bisiory kodrowe łachmany wkładał na maiestacie gdy siedział ubrany. DrobOpow 131. ▲ królewski ordynans (sz. zm.): Wyszedł zatym Krolewski Ordynans Lanckorońskiemu y Ostrorogowi aby szli z Woyskiem iednym ku Barowi. HistBun 7v. Woysko oboyga narodów Ordynansami Królewskiemi wzgardziło, obróciwszy Rycerskie swoje odwagi na Dobra Duchowne, i na woynę z babami. ŁubHist 102. ▲ łaska królewska: Będziesz pełen dobrey sławy łaski krolewskiey y honorow wszelkich. PasPam 144.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ wasza Królewska Mość:

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ dobra królewskie: Woysko rozłozyc brzegięm Podlasza w dobrach Szlacheckich [...] Boiuz krolewskie y Duchowne niemogły Sufficere [wystarczyć] zroynowane od Nieprzyiaciela y od Woyska Litewskiego. PasPam 81. Dzierrzawcom y Administratorom dobr naszych krolewskich. Tudziesz Woytom Burmistrzom y Raycom po Miastach y Miasteczkach wiadomo czyniemy. PasPam 151. ▲ królewski chłop: Przyiał [Dymnicki] potym szoltystwo od Krolewskich chlopow w tem Czechowie. TrepNekLib 69. ▲ binda królewska: binda krolewska, przepaska. ehedessen Königliche Haupt-Binde. un diadéme; bandeau roïal. T III 49. ▲ gwardia królewska (sz. zm.): Z Woysk/ ktore przedtym tá Koroná miáłá/ nie zátrzymáno tylko trzy Regimenty; Ieden ná Gwárdyą Krolewską pod Generáłem Alefeltem; Drugi ná Gwárdyą Krolowey pod Gráffem de Rantzau; á trzeci ná Gwardyą Krolewicá Sukcessorá/ pod Pułkownikiem Guldenlew. MerkPol 158. Ná bokách Krolewskich 100. Alabartnikow okrywáli przystęp. Záráz Gwárdyey Krolewskiey 200. koni. Gwárdyey Generałá Monká 100. ludzi. Gwárdyey z Tour 69 Mężow/ y trwáł ten wiazd przez dwie godzinie MerkPol 242. A wtem przepyszno królewska gwardyja nadjeżdża, którą pałacową mienią [...]. SchedMuzaBar II II, 377. Powracaiąc z Słonima zaiechał ImPan Pułkownik [...] od Gwardy Krolewskiey [...]. SapANot 286. Chciał téż wtenczas car i do Krakowa praesidium wprowadzić, lecz go w tém hetman wielki uprzedził, gdy tam posłał z generałem Denhoffem gwardyą pieszą królewską [...]. OtwFDziejeCzech 118. Ná dziedzincu Páłacu Herodowego iest mieysce Stratopedon, co sonat z Greckiego Woysko, że tam Gwardya Krolewska stráż odprawowała [...] ChmielAteny II 540.