Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »spokrewniony«: Ciélésność z białągłową kréwną/ vide Kázirodztwo. Kn 80. Dzielność má nie może cię dziedzictwa oddálić, Dobrześ iey násladował y twá słáwna siła, Twe krewne Bohátyry dziś w tobie wskrzesiła [...]. CorMorszACyd 158. Pyta a nasz Pan kanclerz coc iest? Powiedziałęm ze Herbowy tylko ale nie krewny bo on iest Pasek Gosławski aia Pasek Zebrowski w takiey okazyiey iuz się y swego Tytułu y krewkości musiało zapierać. PasPam 181v-182. Pan Młody że mi był krewny prosił mię ze bym mu druzbił, Poiechałęm tedy na owo węsele. PasPam 220. Kto się z wdową ozeni ante omnia starac się o to trzeba ze by zadney białey głowy krewney dziecinney nie trzymać przy sobie. PasPam 222v. Potym umarł ten Pan Zerebko Musikowski, ona zas poszła powtornie zqamąz za Pana Iana Zawadzkiego, ztey tedy Colligacyey te piec Domow sąmi wpokrewnosci, iednak Dom Panow Zozulinskich wedwoiemi iest krewny [...]. DrobTuszInf 6.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ przyjaciel krewny: ein Blut-Freund/ Przyjaciel krewny [...]. ErnHand 307.

2. »zawierający krew«

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ żyła krewna (sz. zm.): Kréwny/ krwi służący. vt Kréwna żyłá [...]. Kn 318. Żyłá kréwna/ kréw máiąca. Vena [...] Kn 1461.

KREWNY
w funkcji rzeczownika

Formy:

Znaczenia:

»człowiek pozostający z kim w związku pokrewieństwa«: [...] iáko miedzy krewnemi bywáią prostą linią powinowáctwá: tákże tez/ iesliś wziął corkę do siebie/ przystoi ábyś też oycá corki tey/ a żony swey nie opusczał/ ale szanował/ y w potrzebie ratował. PetrSEk 26. Kréwną ábo powinną poymuiący [...]. Kn 317. Puścizná po kiemkolwiék nié kréwnem áni powinowátem/ (spádék po kréwnem/ etc.) [...] Sine sacris hereditas [...]. Kn 901. Iadąc iuz w drogę wstąpiłęm do Pułku Piasoczynskiego pod Chorągiew Pułkowniczą Gdzie Rawski krewny moy Chorągiew nosił. PasPam 74v. Naziezdzało się krewnych Samsiadow dobrych Przyiacioł dosyc. PasPam 178-178v. Z krewnymi wielu widziałęm się w krakowie pod czas pogrzebu, Ci wszyscy niekontenci byli z mego ozęnienia. PasPam 226. Cosz rzeką krewne, y twoie sąsiady? PotSyl 47. Tegoz Roku Nieiaki Iedrzey Rzepinski Kozak Ząmkowy y Miesczanin Zywiecki, miał Syna Krzystofa, ktory sie Kradziezą bawił, wchodząc w Czudze Sąmsiedzkie Komory a do Wadowic Krewnemu zanosił [...]. KomonDziej 160. Na co się przyda złemu, gdy sam zginie Myślić o krewnych i swoiey rodzinie [...]. ChrośJob 77.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ krewny z matki »człowiek spokrewniony z kimś przez matkę«: Iednego czasu przyiechali do mnie krewni zony moiey z Matki Pan Stanisław Szęmbek Bur[g]grabia krakowski y Pan Zelecki franciszek przy prowadzili zsobą iakiegos tez swego krewnego nieiakiego wielkiego piiaka. PasPam 228v. ▲ stryjeczny krewny »krewny ze strony stryja«: Stryieczny zas moy krewny musiał wchodzic in Consilium tegoz zaboystwa okrutnego Iako ich Konsyliarz y kanclerz. PasPam 185v. ▲ bliski krewny: Niszczą Polskę naszą zbyteczne emulacyje, którymi i bliscy krewni bliskich krewnych swoich rujnują [...] a dla ciągnienia niepotrzebnie zaczętej wspaniałości alegoryi potem i pracowicie od rodziców nabyte dostatki wyciągają marnie. DobraDuchRzecz 78. Ten Zupełną wszystkich państw possesyą objoł, lubo Maciey miał bliszszego krewnego, Woyciecha Rodzonego brata, a Gubernatora na ten czas Hiszpańskiey niderlandyi. IntrHist 252.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]