W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 01.07.2019
LINIA rzecz. ż
Słowniki:
nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1624-1639
Formy: lp M. linia; N. linią; ~ lm D. liniej
Etymologia: <łac. linea>
Znaczenia:
1. »znak graficzny ?«: Makuły y plámy z ebullicyi ognistych exhalacyi pochodzące, przez szrodek sfery dwa razy do roku prostą linią iák dyameter prezentuią, przez dni prawie 14. Ta bowiem chmurzysta linia czyli plamisty słońca dyameter [...] co raz się nákrzywia ku pułnocy. BystrzInfAstron L2v.
2. »następujący po sobie szereg osób połączonych związkami krwi«: WMMPannom y Całemu tutecznemu zgromadzeniu iako Reguły Swiętey Społ kompanki y Duchowey winszuię Siostry ktorą [...] kochaiący Rodzicy y cała Zacna Zoboyga Liniey Rodowitość oddaiąc WMMPannom [....] oddaią ochotnie przeyrzanu [zam. przejrzaną] Bogu Wiktymę PasPam 282.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: linija celowa (sz. zm.): Wziąć przez liniią celową na Tablicy Mierniczey położenie linii [...] ábyś nie przyczyniał stácyy, áni się z rzeką krecił. SolGeom II 97. Liniia Celowa drewniána może ná długi czás służyć bez powáryowánia skale oboiey. SolGeom II Przestr.. Potym przemierz ták wysokość celu tarcze, iáko y wysokość celoweylinii od wody, miárą iáką. SolArch 140. A ná wyszszym terminie osádziwszy ná lasce kwadrat Geometryczny, álbo Tablice mierniczą, álbo Astrolabium álbo Pantometrum, álbo iáki inszy Instrument do mierzenia zwyczayny z linią celową. SolArch 140. Wbiy drugiego páchołká [...] y vstáwiwszy ná nim táblice do perpendykułu, A liniią celową stoiącą horizontálnie, poty páchołká trzymáiącego táblicę pobiiay głębiey, poki nie nátráfisz okiem do celu tarcze náprzeciwko stoiącey w wodzie. SolArch 140. Choryzontalne rychtowánie działá reguluie się linią wzroku [...] przez dyoptry álbo linią celową samego działá, gdy termin iest bliski. BystrzInfAstrol O4v. ▲ linia Mahometowa »potomkowie Mahometa«: Naywiększy tumult vczynił się około mieszkánia Muftego ktorego gwałtem z sobą wzięli do Sáráiu/ tákże y Seigta, to iest Káznodzieię Cesárskiego/ y Nalub Eszrefa, ták się zowie ten co iest naystárszy z liniey Máhometowey. RicWielJMon 15. ▲ linija horyzontalna (sz. zm.): Rzecze mi kto, iż często wspominam horyzont i czasem nazywam go być równością horyzontalną, także liniją horyzontalną. AquaPrax 190. Aby wał sam wszytek dokonczony rowno szedł horizontalną linią, zeby wszędzie nie było wyzey albo nizey [...] wszytko to ma bydz rowno pod sznur horizontalną linią sypano [...]. NarArch 61. Zas drugą wagę kozdy wałmistrz ma miec wywazania horizontalney to iest prostowidzialney liniy [...]. NarArch 153. Niech bowiem skrzynká zwyczáyna PHOK kropkami w Figurze naznáczona, stánie przy linii horyzontalney BK; nie zátrzyma wody, tylko w tránguliku PHK; A w skrzynce ostrzeyszey VPOK zatrzyma się wodá, nie tylko w ty tryánguliku PHK ále y w drugim VPK, stoiącym pod wyszszym PHK. SolArch 80. Tákże z okrętow nie obaczy tego brzegu, ktory z masztu widáć, Coby bydż nie mogło, gdyby morze stało w linią horizontálną. SolArch 130. Do tych trzech linii perpendykularney y linii] choryzontalney przydáć trzecią linią, áby z nimi czyniła tryanguł. BystrzInfArch E3.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: SPas