Słownik XVII wieku

Słowniki:
L (; pod: luteniczka; XVII-XVIII), SWil, SW notują
SStp, SXVI, Kn, T, SJP nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1605

Formy: lp M. ż lutenna; D. m lutennego; ż lutennej; B. m nżyw lutenny; N. m lutennym; lm B. nmos lutenne; N. lutennymi; Ms. lutennych

Znaczenia:

1. »związany z lutnią - instrumentem muzycznym«: To Lutnia/ lecz tá bez stron zgodnie vstroionych/ Pudłem własnie y gniazdem myszy iest poziomych. Jey strony są/ Krol/ Kápłan/ Ołtarz/ Kościoł/ Wiárá. Te pięć czynią quinternę. A lutenna miárá Będzie práwie z Pospolstwem: to ácz stroná gruba/ Jednák z wdzięczney skłádności/ káżdey stronie luba/ Gdy do tego náwiążą zacne dwá bárdony/ Coby brzmiáły oktawą káżdemu z swey strony; Pierwsza cnocie Nagrodá niech brzmi dobrym z chwałą/ Echo znáczne rozwodząc w ich cześć okazáłą. Drugi záś bárdon Kárność/ podobny cięciwie Miązszy/ á rzadko hucząc w domy żáłobliwie/ Gdy go w sąd spráwiedliwy plektrá uderzáią/ Niech głowy hárdodurne z rámion złych spadaią. JurkLut A3v. Jowisz rozumu-ć naplwał pełną głowę, Ateńska Pallas dała-ć swoję sowę, Neptunus trydent, wyjąwszy ząb średni, Rzymski zaś Janus tylny nos i przedni, Apollo skrzypki i lutenne karty, Rogaty Satyr dał wesołe żarty, Odryzyjski Mars męstwem cię darował, Wulkanus w kuźni łeb ci zahartował (Świadczą to wschody, któreś nim przesklepił), Kupido-ć serce, twarz Bakchus ulepił. MorszAUtwKuk 39. Poślę mu potem karty nie tak płone I nie lutennym dźwiękiem nastrojone, Ale wojennej trąby, która dzieła Będzie po świecie jego roznosiła. MorszAUtwKuk 77. Co sliskich biadow Authorem I wynalazcą stroiu lutennego rzeczony [...]. LucChrośPhar 308. Najciężej, jak ptaka Dzikiego zwabić tego z przeciwka Polaka. Lub jeszcze nie wie, kto jest, lecz owa wydaje Lutenna manijera, że gość w włoskie kraje. KorczWiz 33. Ktora tak zawziętą Jest i krnąbrną, użyć sie iż o szyję ściętą Nie da ani jej może lutenna maniera Nakierować do swego chęci Kawalera. KorczWiz 74. Lubo dzikiego zwierzá w lesie gonił. Lubo w lutenne Strony wdzięcznie dzwonił [Faeton]. ClaudUstHist 65. [...] ták właśnie iákbym przy lutennych stroiách wielkich wspomniał Bohátyrow dziełá, Zkąd się y iákim sławá sposobrm záwzięłá. ClaudUstHist 158. [...] poki świt ukaże się dzienny Dzwonić pálcámi w słodki stroy lutenny [...]. ChróśSRozFil 35.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ lutenna sztuka »umiejętność gry na lutni«: Partesy twe osobnej są pełne nauki, Nie znajdziesz w nich na skrzypki i lutenne sztuki I nie śpiewasz więc między ziemiany swojemi, Tylko na sejmik be-fa albo na sejm be-mi [...]. MorszAUtwKuk 4. Ten szkolne nauki W Polszcze kiedy traktował, już lutenne sztuki Umiałswym polskim szermem, ciekawy w tej mierze, Znowu przysłuchawszy się włoskiej manjerze Przejął ją i niepłonne w tym czynił zawody, Żeby polską i włoską wraz ożenił mody. KorczWiz 9.

2.przen. »liryczny«: NIechciey długiey z srogimi woyny Numántámi/ Tákże y Hánmálá miękkimi wierszámi Lutennymi wspomináć/ y Sycyliyskiego Morzá/ mężnych krwią Paenow vfárbowánego. HorLib 49.