.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
▲
Ustabilizowane połączenia wyrazowe:
▲
kamień młyński (
sz. zm.) »jeden z dwóch kamieni w kształcie płaskiego walca ułożonych na sobie, między którymi zachodzi mielenie ziarna«:
A ktokolwiekby zgorszył iednego z tych máłych wierzących w imię, lepieyćiby mu, iżby był vwiązan kámień młyński v szyie iego, y byłby wyrzucon w morze. NT Mk 9, 42.
Dla tegoć spodni kamień młyński wielki ciężar nosi, że na miejscu swojém stoi, a jako wyższy się nie obraca. SaadiOtwSGul 155.
NIkt nie weźmie w zastáwie zwierzchnego y spodniego kámieniá młyńskiego: bo tákowy jákoby duszę brał w zastáwie. BG Pwt 24, 6.
Ná Kośćiele iednym/ obaczysz ieden kámień wielki mármurowy/ nákształt kámieniá młynskiego/ okrągły/ máiący Oczy/ Nos/ y Twarz szeroką/ tych czásow názwany/ la bocca della verita, (co się wykłádá) twarz od práwdy. DelicWłos 123.
[...] Kamieńmi násze niechay będą chleby/ Dla tey dziáłámy Kamienie potrzeby/ Z tego Kamienia kiedy máćie żytko/ Przyznać wám możem/ że máćie y wszytko; Z tegoż wám y miod popłynie Kámienia/ Wszák dostaiemy Miodu za nasienia: Ktoś na Kámieniu siáł/ nic niezrodziło/ W młyńskim Kámieniu to nie omyliło/ Na tym Kamieniu pszenicá y zboże Kiedy nám miele to zarodzić może. BaranLut 312.
Czy nie boiszże się, abyć kamienia młyńskiego nie przywiązano do szyi, i wrzucono cię w głębokość piekła, żeś małe zgorszył dziecię! CrasZałAChUwagi 28.
Kto iednę zepsuie dźiećinę trzeba kamien młynski u szyi uwiązać y utopić go. GelarKaz 865.
KANIOW nad Dnieprem, gdzie Młyńskie robią Kamienie. ChmielAteny IV 354.
Młynski [...] młynski kamień spodni. der untere Mühlstein. le gite, la meule gissante. młynski kamień zwierzchni der oberste Mühlstein. la meule coutante. T III 849.
W ten czas przebacza się łakomstwu, które gwałcąc owe groby zawiodło ich nadzieię: mniey lituie się człowiek nad temi zwaliskami, w ten czas gdy miłośnik sztuk gniewa się, widząc w Alexandryi przerzynane kolumny dla zrobienia z nich kamieni młynskich, Filozof po tem pierwszem wzruszeniu, jakie sprawuie utrata każdey piękney rzeczy, nie może nieuśmiechnąć się, na widok taiemniczey sprawiedliwości losu, który wraca ludowi to, co go tyle pracy kosztowało, i który poddaie nayniższey iego potrzebie dumę nieużytecznego zbytku. VolnNowicOpis 103.
▲
koło młyńskie (
sz. zm.) »gatro, koło wodne służące do przekształcania energii płynącej wody w ruch elementów młyna«:
Ultimarie przypominamy uprzejmościom i wiernościom waszym konstytucyją sejmu lubelskiego i postanowienie Walnego Zjazdu Warszawskiego o eliberacyi terytorium elbląskiego i klejnotów R.P., co lubo serio ad executionem iniunctum było, z tym wszytkim ani podatek od kół młyńskich nie był importowany do skarbu koronnego, ani ur. egzaktorowie albo lustratorowie województw, ziem i powiatów na przeszłym Trybunale Skarbowym Radomskim nie poprzysięgli quantitatem kół i młynów [...]. AktaPozn I/1 718.
Nie to, który postronki targa i podkowy Żelazne w ręku łamie, nie to, kto stalowy Gwóźdź kręci albo młyńskie zastanawia koło, Albo talerz dębowy rozbija o czoło MorszHSumBar I 270.
Cło nowo podwyższone y generalnie, y ośmiu Podymnego optionem względem Pospolit: ruszenia, wźiąwszy do Braći pozwala praecavendo aby te podatki szczegulnie na zapłatę woysku W. X. Lit: in futurum, á od Koł Młyńskich, na Elbląską summę obrocone były. KonstLubLit 124.
Koło młynskie wodne nigdy wdomu we młynie niepostoi, iako się kamien obraca, iako się źiarno mele[!] nie zpoyrzyi, wodom się tylko zkądinąd przypatruie przychodzącym. GelarKaz 798-799.
Powodzi w różnych kraiach, osobliwie w Lugdunie, gdzie rzeka Rhone, albo Rhodanus zalała przedmieście Guillotiere. Oderwała wielką część skały iedney, ta zawaliwszy łoże, wody bieg zwrociła, tak dalece, że koła młyńskie wspak obracały się. BohJProg II 87.
▲
młyńska miarka »określona objętość zboża oddawana młynarzowi za mielenie lub właścicielowi ziemskiemu przez młynarza«:
Zboż rożnych, ták oźiminy, iáko iarych, z Iárzyn Ogrodnych, y náśięnia, z Sádow, z Browárow, z Gorzálnie, y z Kárczmy, z Nabiáłow, z Drobiu Folwárcznego, [...] z Czynszow, z Spow, y z roznych dánin chłopskich, z Chmielow, z karmnych Wieprzow, Wołow, Cieląt, Skopow, Owiec, y Báránkow młodych, z Młotá, z Tázbierow, z Przędźiwá, Płoćien, z Páśnego, z Przewozow, z Stáwow, z Ryb, y z Ieżiorow naięmnych, z Młyńskich miárek, álbo Arędy, z Dánin od kołá, [...] y z innych iákiekolwiek tylko ad Prouentum znáydowáć się mogą, Percepty Industria, y życzliwość Vrzędniká dozornego iák naylepszy Pánom swoim ma obmyślić dochod y Intratę, á potym z tego wszytkie[g]o słuszny należy vczynic iáko się co obroćiło ráchunek. HaurEk 71.
Ráchunki
Cokolwiek tylko do Prowentu naleźy, y ná grunćie znáydowáć się może, wszelkich pożytkow, y Intrat, ieśli czynione videlicet.
Z vrodzáiu zboz rożnych, z Iárzyn Ogrodnych, y náśienia, z Sádow, z Browárow, z Kárczmy, z Gorzálniey, z wieprzow, z nabiáłow, z drobiu Folwárcznego, ze skor bydlęćia rożnego, Obornego, Owczárniego, koni, y dżiczyzny, z wełny, z Miodow, wosku, Siáná, z Czynszow, y dánin chłopskich, z ospovv, z chmielow, z młotá, tázbierow, z przędźiwá, płoćien, z páśnego: z przewozow, z Młynskich miárek, z Bukwi, z Zołędżi: z Podatkow Rzeczypospol: z Dżieśięćiney? HaurEk 86-87.
▲
miara młyńska »określona objętość zboża oddawana młynarzowi za mielenie lub właścicielowi ziemskiemu przez młynarza«:
Miáry dozor.
Miáry doyrzeć, y pilnie się oto pytáć trzebá ieśli większą ná boiowisku nie mierzono zbożá miárą, osobliwie młynską, bo tám zwyczáyna, ze iedną záwsze więcey nádmierza się miárką: w Szpichlerzu záś mnieyszym álbo zwyczáynym dworskim wymierzáią korcem. HaurEk 12.
▲
cetnar młyński »jednostka masy wynosząca ok. 50 kg«:
Fryszerz Mayster, Kowalów 2. i Kositarz, tym płacą według gatunku żelaza, to iest: od cetnara żelaza ordynaryinego, sztabikowego, wozowego, prętowego płaci się złotych 2. groszy 5; Od cetnara ankrowego, młyńskiego, Hutnego, złotych 2. groszy 8; Od cetnara Szkutnego drobnego złotych 3. groszy 5; Od Szkutnego grubego płaci się od sztuki, iako to: od panwi złotych 3, od kotwic złotych 3, od korby prostey złotych 3. OsińOpis 49.
▲
staw młyński:
491. Sub eodem actu. — Stanąwszi przed prawo nasze zupełne Woyciech Pelc, mlinarz Wolej Komborskiey potwierdził zapiszu pirwszego, czo maiąc na młynie swoim, ktori iest kupnim; tedi maiąc znowu zapisz od iego Mosci Pana dziedzicznego, ze plac na nawsziu wyszej stawu młynskiego pod ogrodem kacmarskim zapłacił za summę grziwien dwadziescia, tedi te grzywien dwadziescia do pirwszego zapiszu, iako w xięgach prawnych iest zapiszane, dał sobie przypisac roku i dnia iako wyszej. KsKomUl 59.
506. Piotr Firley z Dąbrovice Woiewodzic Lubelsky etc. Wiadomo czynię, komuto wiedziec nalezy, ze poddanemu memu Woyciechowi Pelcowi młynarzowi z Woley Kamborskiey plac na nawsiu wyzey stawu młynskiego pod ogrodem Kaczmarskim przedałem za summę grzywien dwudziestu, a iz onemu samemu y potomkom iego nalezec ma czaszy wiecznemi, zapiszuię, i to ze ten ogrod do młyna nalezec będzie daruię, na czo dla lepszey pewnosci ręką sie swą podpiszuię y pieczęc przycisnąc roskazałem. KsKomUl 62.
Z osobna od wolnej rybitwy na stawie młyńskim według lustracyi 1623 dawał fl.[orenów] 30. OpisKról 80.
Jan Wegner puszcza Wojciechowi Grzybowskiemu przy wsi [...] niwę od wrót, poczynając nad drogą młyńską, idącą aż do stawu młyńskiego czasy wiecznymi. InwPuck 177.
Grobla przy stawie młyńskim była zerwana, a teraz reperowana i upust nowy dany. InwKal II 339.
▲
młyńskie żarna:
Pierwej, gdzie jeno zagrano, ona tam musiała być; teraz jako młyńskie żarna, gdzie stąpi, to się z niej piasek sypie. MatłBabBad 181.