Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: MŁYNIK, MŁYNNIK

Słowniki:
SStp, SXVI, L (XVII), SW notują
Kn, T, SWil, SJP nie notują

Formy: lp M. młynik // młynnik; D. młynika // młynnika; B. uż. nżyw. młynik; N. młynikiem; Ms. młyniku; ~ lm M. uż. nosob. młyniki; D. młyników; B. uż. nosob. młyniki

Znaczenia:

1. »młyn, urządzenie do mielenia zboża na mąkę lub kaszę, często mały, nierozbudowany«: Przywilej ojców karmelitów poznańskich o wolność od kontrybucyjej ze dwu młyników aby był konstytucyją aprobowany. AktaPozn I/1 419. W Lankorku na wodzie z jezior wychodzącej jest młynik o jednym kole, ktory dopiero restauruje młynarz za konsensem jmci pana wojewody. OpisKról 442. [...] Młynarz siedzi na młyniku za kontraktem, ten pańskiego nie ma nic oprócz żelaz i pytlów i co należy do młyna. InwKal I 299. młynik, młynnik 'mały młyn' [...]. PodPrusPolPom IV 38. Miásto koł wszelkich ná wrzećionie HC kámięniá Młyńskiego K koło G, na kształt wozowego, stoi nád wodą horyzontálnie pod młynikiem BE, za sprychy máiące deszcułki wysokie ná ćwierć łokćia, w ktore woda z rury DR biiąc, koło z kámięniem K obraca. SolArch 81. Kto chce dla potrzeb gospodárskich mieć słuszny w domu Młynik, ná mełćie słodow y kasz rozmáitych, Iáki pokázuie Fig: 4. Tam: 16. przeć: Kár 99. niech go da wten sposob zrobić Młynarzowi prostemu. SolArch 98. Tam jest młynik mały, szołtyski, o jednym kamieniu, z którego szołtys do zamku daje flprenów]. 15. Inw1738 . Młynik ku Orpiszewku nowy, do Pabianowa należący, razem z młynicą, o jednej izbie, pół szkudłami, wpół snopkami przykryty, oddaje się ze wszystkim, okrom kamini, których trzeba inszych. InwKal II 46. W tej kuchni młynik do melenia słodów i kaszy, reparacyi potrzebuje, kłody do kapusty 2. InwKal II 50. Względem zaś brania prowentu z pomienionego młynika i grobelnego już propinować piwa i gorzałki nie pozwala się. InwKal II 130.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ młynik koński »młyn, w którym do poruszania żaren wykorzystuje się pracę konia«: Młynik koński blisko zamku, koło kamieni dobry, z wierzchu z gruntu zły, to jest dachu całego potrzebujący i rynien. InwKal II 59. ▲ młynik jednokolny »młyn o jednym kole«: jednokolny 'o jednym kole, jednokołowy', SW, SJP nie notuje: Młyn skrobacz jednokolny (s.45), Od Młynika jednokolnego (s.137), od młynnika jednokolnego (s.137), Młyn jednokolny (s.138), Od młynika małego jednokolnego (s. 139). PodPrusPolPom IV 33. ▲ młynik ręczny »młyn, w którym do poruszania żaren wykorzystuje się pracę rąk«: KTorzy doświadczeli, iaka iest nie wygodá, gdy się trafi oboz lokować dáleko od Młynow; ná takowe kosztu żałowáć nie będą, ktoreby ná woźie iednym osádzone, mąkę mleć mogły ná dwá kámienie, ták sposobnie, iáko wodne. Gdyż Zárná zwyczáyne, álbo Młyniki ręczne [...] wielce są niewygodne, nierychłe y słábe ná pośiłek, nie meląc słusznie, ále tylko przetracáiąc źiarno. SolArch 90. Drugie Zárna álbo Młynik iuż nie ręczny, ále nogowy w ktorym kámień ziwerzchni B, stoi ná wrzećionie żeláznym, przewinionym we dwoie ná ten kształt iáko Figurá pokázuie CDIpHL. y z nim kámień. SolArch 98. ▲ młynik nogowy »młyn, w którym do poruszania żaren wykorzystuje się pracę nóg«: Drugie Zárna álbo Młynik iuż nie ręczny, ále nogowy w ktorym kámień ziwerzchni B, stoi ná wrzećionie żeláznym, przewinionym we dwoie ná ten kształt iáko Figurá pokázuie CDIpHL. y z nim kámień. SolArch 98.

a) »przyrząd wykorzystujący ruch po okręgu do mielenia lub mieszania«

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ młynik do kafy: - mosdzierzy dwa ... młyniki do kafy dwa, ieden blaszany drugi ordynaryiny, taca drewniana lakierowana do kafy, 196 InwBagnPolPom VII 186.

2. »przyrząd do czyszczenia, przewiewania zboża«: W tejże stodole młynik nowy do chędożenia zboża. InwKal I 557. Na dole w jednym kojcu są złożone rzeczy, to jest młynik od zboża chędożenia dobry, pokrywa stara od garca, skrzynka od kolaski, oś od karety okuta, zła, zielazo od ulów wyrabiania, zielazo od androtów złe. InwKal II 133.