Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »zwierzę«: Iest to tam łeb y Slepie iako usmoka. straszne paszczęka Szeroka a płaska iak u małpy. PasPam 65. SINGERIE [...] Gesticulationes simiarum. PODRZEŹNIANIE Jesta małp. SINGERIES [...] Mimica gesticulatio. Scurviles joci [...] BŁAZNOWANIE kuglowanie letkie ákcye ludzi letkomyślnych. DanKolaDyk II, 498. Małpa [...] wielką ma antypatyą, albo wrodzoną nienawiść z Zołwiem. ChmielAteny1755 I 486. Iástrząb przeciwny Chameleontowi, Małpa Zołwiowi, Zołw Kuropátwie, iż iedno z nich czyste, drugie nie czyste. ChmielAteny1755 I 507. Słowá dobrego Kácerzom nie dáią Oycowie święci/ przyrownywáią ich psom wściekłym/ wężom/ bazyliszkom/ smokom łuskowátym/ sowom/ krowkom/ ktore w gnoiu gmerzą/; żabom/ muchom/ pluskwom/ ktore poki żyią kąsáią/ gdy zdechną śmierdzą/ trędowátym/ piecom nápalonym/ w ktorych chleby Antychrystowi pieką/ koczkodanom/ máłpom/ páiąkom/ prochnowi/ członkom zgniłym/ iászczurkom/ ktore żywot Kościołá Páńskiego gryzą/ centaurom/ to iest chłopobykom/ puchaczom/ onokrotalom/ ábo bábom z klekotkámi/ cyklopom onym/ ktorzy się w iáskiniách Etneyskich y porodzili y pochowáli. BirkRus 33.

2.ekspr. »pogardliwie o człowieku, zwłaszcza o kobiecie«: Dymnicki nazwał sie bekart czyj iest wie dobrze Pani Porczynska wdowa pod Srockim wsią za Piotrkowem ten w Srockim tym bekart z małpą mieszkał bez sliubu y mial Arcy bekarty z nią. TrepNekLib 69. A przecię by sie spukac tak tam było trzeba Zeby tez y tu było ala ala małpo. OpalKSat 16. To tak Małpa nieiedna tak się poprawiła za Dwie Niedzieli że iey zas mązowie niepopoznawali. PasPam 57. [Kuba do Maćka] Dobrze małpie [żonie] pookładaj boki! DialJezOkoń 293.