Słownik XVII wieku

Słowniki:
SStp, SXVI, Kn, T, L (XVII-XVIII), SWil, SW, SJP notują

Formy: lp M. maźnica; D. maźnice; B. maźnicę; N. maźnicą; Ms. maźnicy; ~ lm M. maźnice; B. maźnice

Znaczenia:

»naczynie na →maź«: Duliban z máźnicą JurkScil D2. Máźnicá/ státek wozowy do máźi/ Smolnicá do smoły [...]. Kn 394. Cóż, kiedy nią ledwie jednę oś nasmaruje, haniebnie niespora, na jeden wóz cztery maźnice wychodzi. SzemTorBad 285. Nuż gdy się potém hultajstwo mierzione, W nocy na brzuchach pod wał przyczołgało, A chcąc wpaść w obóz ogniem zapalone Na wozy smolne maźnice ciskało, Od biesa pewnie w tych sztukach ćwiczone, Z niepociechą się ztamtąd powracało: Bo cny kawaler z swoim ludem mężnie, Odpierał ten gwałt strzelbą i orężnie. OdymWŻałKoniec 343. Co pomorski z malborskim gdy wojewodowie Wniosą, jakoż to pięknie, gdzie nie tylko w głowie, Ale w sercu i w ręce widzieć senatory, Widzieć w potrzebie (dzisia nie wiem, jeśli który Do ptaka by się strzelić odważył z rucznice; Ano głowa bez serca raczej do maźnice Niż do głowy podobna; dziady zimostradne! PotWoj1924 206. Nie lada jako ten syn ucieszył rodzice, Co ferezyją zgubił, a znalazł maźnicę. PotFrasz4Kuk I 380. Powieda jej kawaler, że żołądek kazi. „Cóż by mi po maźnicy — odpowie — bez mazi. Daleko Waszmość więcej przyniesiesz korzyści Zdrowiu memu, gdy do niej poraisz kopyści.” PotFrasz4Kuk I 397. Wozy robotne okowáne,bosse, z pułkoszkámi, z drábinámi, deszkámi, wagi, śiodłá, fornal, pułszorki, lece, drągi y máźnicá. HaurEk 156. Coż bliżej z Wenet tańsza oliwa, niż iz Rusi Dziegieć w Krakowie? Toć ją w maźnice lać musi! KorczFrasz 10. Języka polskiego obyczaj ustał, szlacheckie dzieci na kozłach, przy oddechu pohanego Olendra woźnicy jak maźnice wieszają. MałpaCzłow 277. Maźnica. Theer Maste, Theer-Pudel. boëte à vieux oing. T III 803. Smolnica, maźnica. DudzZbiór 58.

◼ Przenośnie: ◼ Z Latosowych Minucyj, które pisał 1 609. Które, acz w druk[u] nie wyszły, dla sprzeczki z nowym kalendarzem, czy to było Latosie Ciele, czy łońskie, co się w wigilijej Trzech Króli krowa omnożyła; a to dlatego, że według starego kalendarza jeszcze w ten dzień nie był Nowy Rok. [...] Tego roku (prawi) odmienią się siła rzeczy, a wszytkie nie grzeczy. Ruś maźnicę zgwałci, a Lachowie poście gwoli marcowi będą mięso jedli. W Królewcu kilka szulmistrów na wiarę przystaną, nie wiem jak. NowSakBad 339.