Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1.bibl. »Machabeusz, ktoś z rodu Machabeuszów«: Swiętego Piotrá ad vincula: Jest tu łáńcuch/ ktorym było w Jeruzálem tego S. Apostołá związáno/ leżą y ćiáłá Máchábeyczykow/ iest część S. Krzyźá/ Andrzeiá Apostołá/ drzwi wielkie kośćielne z mośiądzu/ á ná nich męczeństwo ś. Piotrá cudnie wyráżono [...]. WargRzym 91. Tym kwásem sie chowáli Máchábeyczykowie. ZawieszPrzysmaki 104. Od Antiochá Krolá Syriyskiego złupiony, báłwochwálstwem zmazány; iednák trzećiego po złupieniu roku, odważny Wodz Zydowski Iudasz Máchábeyczyk, on oczyśćił, Naczynia iego, złote, y służbę Boską przywroćił, y żeby ná potym tákże od Báłwochwálcow gwałcony niebył, iáko Zamek głębokiemi okopámi, mocnemi y wysokiemi murámi, obronnemi y ozdobnemi bramámi, y wieżámi w około vfortifikował [...]. AdrJeruz 58. Zamek Antoniuszá z páłácu Hirkoná Máchábeyczyká od Herodá wystáwiony, y dobrze zmocniony; názwał go Herod Zamkiem Antoniuszá dla pokazánia áffektu ku swemu osobliwemu przyiaćielowi imieniem Márcyuszowi Antoniuszowi. DrewsBrzozDystr 239. Gdyby do sprawdzenia tego Proroctwa: Nie wynidźie Sceptrum z Judy etc. dość było, że Sceptrum było w ręku Mężow idących. po kądźieli z Judy, jákiemi byli Máchabeyczycy, toby też dosć było Zydom idącym po mieczu od Judy, á po kądzieli od Lewi, y od Aarona, aby mogli legitimè sprawować Kápłáńskie funkcye Pokoleniu Lewi własne. PoszakZohar 51. Oni te słowa interpretowali sobie, że obłok Páński; y wyście ludu Boskiego z Niewoli, te Swięte odkryie Swiatu Depozyta, Lecz się tak nie stało, bo ani po siedmdziesiąt letniey Zydow Niewoli, áni pod Nehemiaszem, ani pod Artaxerxem, ani pod Machabeyczykami, iako Tirinus probuie, te Skarby Swiatu są odkryte, ále aż przy skończeniu Swiata przez Enoba y Eliasza będą rewelowane, służąc Zydow Nawroceniu do CHRYSTUSA [...]. ChmielAteny1755 I 116. Machabeyczykom wystawił grob wspaniały Simon Machabeyczyk w Mieście Modyn, marmurowemi adornował kolumnami, y piramidami, ktore ieszcze stały za czasow S: Hieronima. ChmielAteny IV 62. Wziął na siebie tytuł Krolestwa stoiącego inter varias fortunae vices, aż do Chrystusa Pana, to in recta linea Dawida Krola Iudy, y Potomkow iego, to w Wodzach po niewoli Babylońskiey, z Dawida Krola także idących, to w Asamoneyczykach, aliàs Machabeyczykach, z rodu iednak Iudy Macierzyńskiego idących, to w Herodach, lub Cudzoziemcach, ale też Sceptrum Iudy piastuiących. ChmielAteny IV 473. Pierwsze Traiedye lub Komedye, ktore w Rzymie widziano, były pisane od Liwiusza Andronika, ktory z Greckich pism wzor brał, pierwszy raz widziane były r. 513 lub 514 od założenia Rzymu, y na nich w tedy przestano, dla niedostatku wybornieyszych. MacquerAlberDzieje 373, 375. Według nich, Mathathiasz zwyciężył Antyocha mocą liter czterech, ktore mu Anioł ukazał, y ktore on na proporcu odmalować kazał, y od nich nazwany Machabeyczykiem. BohJDiab 229. Jeżeli nam zaś zadáiecie, że my siedmi Bráci Machábeyczykow, mámy zá Swiętych Męczennikow, ktorzy Zákon Ceremonialny záchowniąc, niechcieli ieść miesa świniego, gdy Antiochiu przymuszał ich mękami, y śmiercią srogą; ztąd wnosić nie możecie żeby Zakon Ceremonialny nie miał bydź zniesiony, bo ná ten czas nie był ieszcze zniesiony przez CHRYSTUSA, kiedy Ci Machabeiscy Brácia żyli. KobŚwiatło 17. Pokąd w Duchowieństwie będźie duch modlitwy, bespieczny będźie Kośćioł iákoby murem niedostępnym otoczony: Mur Kośćiołá, ktory się pádáć nie może, ták o modlitwie nápisał Chryzostom; á tu mi przychodźi ná pámięć ow uczynek Máchábeyczykow. MansiZałAChPam 45.

2.przen. »patriota, człowiek poświęcający się dla swojego narodu na wzór rodu Machabeuszów«: Co Ewangielie dobrze oświadczały, Które nam w niedziele zawsze przypadały, Gdyż to co się z nami działo opiewały, I jak Żydom manna z nieba nam padały, Przez czas niemały. Zkąd obacz, iż to już nie Lisowczykowie, Ani też, choćbym chciał rzec, Strojnowczykowie, Alebym rzekł, iż są Machabejczykowie Nowego zakonu, bo wszystek świat powie, Iż ci mężowie Szukają po świecie ziemie obiecanej, Przez morza i puszcze, mordując pogany, San[!] Bóg ich hetmanem, sam panem nad pany, A oni lud jego i jemu oddany, On sam ich ściany. DembPrzew 5. Aczby się tedy mogło te niegdy Lisowczyki, między inszemi przezwiskami nazwać Izraelczykami lub Machabejczykami nowego testamentu; bo każdy widzi, jako dawno, pilno i statecznie szukają po świecie ziemi obiecanej, a Pan Bóg sam chodzi przed nimi jako niegdy przed Żydami w obłoku [...]. DembPrzew 15.