Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »handlować, sprzedawać, kupczyć«:

Rekcja: co

O wpisowaniu w księgi grodzkie regestrów umyślnie wzmianki nie uczyniono i poenam, także forum na tych, którzyby wariowali regestr, opuszczono, aby się po staremu w tem zeszło machlować. CenzKonstCz III 315. Waliszewski [...] Kiedÿ go tÿkali szlachta ze on chłop beł ÿ dopiero kupiwszÿ kilka chałup Waliszowach przÿbrał to przezwisko, on zas począł machliowac że beł przedtÿm zwanÿ zdomu Kuliszewski, iako mogł tak oczÿ mÿdleł. TrepNekLib 411. Wesołowski [...] powiedał ze to ojcu Je[g]o dał Krol Zÿgmunt III nobilitacią pod Smolenskięm, gdzie (ut mentitur) jeśli beł, tedÿ rzes pewnie biiał, a tesz to pod Smolenskięm beł anno 1611, aci jusz beli od rzeznika ojca spłodzęni, poki niemiał te[g]o, owo machliwał to wisieć Rzezniczek. TrepNekLib 418. Ten, co był wczoray u nas czy ongi, zdami się Iego to z pod delii żyd przetrząsał rysie: Lokay nosił kommodę z Angielskim stolikiem, Rayfura iakiś tacę i kubek z imbrykiem; Murzyn pierścień machlował, a w galony modnie Szachowane wisiały na ulicy spodnie. NaruszASat 153.

2. »oszukiwać, fałszować«:

Rekcja: co; czym

Dla tego pozwalaćie szynkarzom/ ktokolwiek iedno chce szynkowáć/ ábyśćie tym więtszy pożytek mieli/ á oni też winá fałszuią/ máchluią/ mieszáią/ y przećię ie drogo przedáią. [...] Piwnice iáwne/ do ktorych káżdemu wolno iść/ máią/ ktore się mu z beczki podoba/ zápłáćiwszy wźiąć wolno. Tákim sposobem y v was/ nie mogliby go ták bárzo máchlowáć/ y tánieyby go przedawáli. TrakRyc B. Pozłocistej szable nie przypasować, jałmużnę dla okazania dać, sługom nie łajać, tylko katolikom, poddane głaskać, aby je wysławiali przed ludźmi, świąt nie święcić, w piątek pieczenią, a w niedzielę karaska zjeść, za króla Boga prosić we zborze, a doma go przeklinać, o konfederacyją i o zbór krakowski na sejmie praktyki czynić, lichwę brać, z Żydy narabiać, cicho mówić, słówka podchwytać, szkalować, potwarzać, pochlebiać, machlować, łgać i zwodzić, synody składać, do obrzeski miasto ponurzania zbór sposabiać, katoliki niszczyć, pieniądze zbierać, Turka oczekawać - to jest własna pokora nurców rakowskich, nowego Babilonu w Polszcze. ApenZawKontr 339. Máchluię/ Tricor [...] vide Fałszuię/ Szálbieruię/ Mięszam 3. Kn 378. Inszy swÿkretow zyski sobie naprawuią Biorac odtÿch nainsze, co im procuruią. Ze kręciel ÿ machliował dobrze to iusz ma bÿc Nobilis sgębÿ szalneÿ, stąd godnosci nabÿć. [...] Ieslisz gęba bez Cnoty, co machliować umie Ktosz o cnocie tey Sliachtÿ co więceÿ rozumie. TrepNekLib 12v. Zábieł ieden drugiego dlá trochy pieniędzy [...] W kupnie kto co przedawał/ przedawał y duszę/ Było pełno máchlerstwa/ práwdę zeznáć muszę. Z Chrześćianow okrutnieć porobił żydy/ Pieniędzmi máchlowáli: było pełno biedy. NędzBied 10 nlb. Máchluię/ Tricor, conturbo SzyrDict 160. Wszák to iuż weszło w przysłowie: Szálbieruie ni żyd; máchlerz iest to urząd żydowski, á záś ten máchluie, co się z prawdą miia; [...]. MłodzKaz IV, 426. Machluię. Tausen machen, fuscheln, betrügen. tricher, fourber, faire des tromperies; tromper. T III 773.

*MACHLOWANY
im. przym. bier.

Formy: lp N. ż machlowaną; lm M. nmos machlowane

Znaczenia:

»sfałszowany, oszukany«: Sok z naśienia/ z náći/ y z korzeniá wyżęty/ y z wodą lodową z dawnych czasow zmárzłą ná pył zmieszány: Okrutne bole Podágryczne vśmierza tym máżąc: Podágrze Chirágrze Scyátyce Artetyce iest wielkim y doświádczonym lekárstwem proch z korzeniá te[g]o źielá/ z máłmázyą sczerą/ á nie máchlowáną plastrowány/ pierwey go w niey przez dźiewięć dni mocząc. SyrZiel 104. A nie tylko to ták zacne/ á záwołáne lekárstwo przeciwko trućiznom służy/ ále y też powietrzu morowemu iádowitemu y záráźliwemu/ dáleko lepiey niźli teráźniejsze szálbierowáne máchlowáne Dryakwie/ tákże Bezoáry y Iednorosce/ ktorych się ták v nas w Polscze wiele námnożyło/ że ledá kto y we wsiách Bezoáry i Iednorosce pokázuie. SyrZiel 530.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]