Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: MARMUR, MARMOR

Słowniki:
SStp (marmur, marmor), SXVI (marmor), Kn (marmur), T (marmur), L (marmur; XVI-XVIII), SWil (marmur), SW (marmur), SJP (marmur) notują

Formy: lp M. marmur // marmor; D. marmuru; N. marmurem; Ms. marmurze; ~ lm M. uż. nosob. marmury; D. marmurów

Etymologia: <łac. marmor>

Znaczenia:

»skała używana w budownictwie i rzeźbiarstwie; przedmiot wykonany z tej skały«: Marmor Marmor LodDict 43. Mármuruię/ tynkuię mármurem. Marmorato oblino parietes [...]. Kn 390. Mármurem położony/ Marmoratus [...]. Kn 390. Mármur/ Marmor [...]. Kn 390. Mármuruię/ mármurem pokłádam/ sádzę. Marmoro [...]. Kn 390. Mármorowánie/ pokładánie mármurem [...]. Kn 390. Mármur żelażney máści i twárdośći/ Basaltes [...]. Kn 390. W tymże przedPokoiu Altana w ktorey stolik ieden Marmurem sadzony. ArchRadziw 1638 68, 17. Wpadnę na delfinoryba, Z okrutną paszczęką ryba: A na niej stoi chłopiątko, Z jakąś pałką niebożątko; [...] Wszystko to z marmuru rzeczy. JarzGośc 70-71. Dla samej pychy Z marmuru kładą na ziemi astrychy [ kupcy]. NiebAnBad 258. Po bokach kościoła leżą Arcybiskupi z marmuru wyrzezani in Pontifialibus statui, których jest niemało. WojszDiar 19. Apostołowie na ścianach z marmuru y gipsu, pod nimi epitafia z marmurów. WojszDiar 42. Kiedy to huknie impet kiedy się mury poczną trzaskać kiedy owe marmury Alabastry latać. PasPam 60. Nie wielká pociecha że niebryłą marmuru náwaloną/ ále drobnym piáskiem przełádowana łodź twa zátonie. BujnDroga 59. Pałać [...] Był szczero z Alabastru czarno układany w szachownicę Marmuręm. TwarSPas 3. ALABESTRE [...] Alabastrites [...] ALABASTER Kamień rodzaj marmuru barzo biały. DanKolaDyk I, 76. Marmur [...]. T III 791.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ appiuszów marmur: Herbowną Waszeciow moich wielce Mosci Panow, ztorowane drogi, y Goscince, podkową, nie na prostym Rzymskich Appiuszow, ale na prawdziwym, wiecznosci marmurze, rysowac trzeba. WilczPam 23. ▲ marmur biały: Mármur biały/ Parius lapis, Virgil. [...]. Kn 390. Mieyscem tez osoby zbiałego Marmuru takie własnie iako by zywe. PasPam 60v. Kaplica, wszytkie sciany subtelną i misterną robotą słano osobami marmuru białego, albo raczey halabastru. BillTDiar 56. ▲ marmur czerwono-biały: Mármur czerwono-biały/ Porphyrites, [...]. Kn 390. ▲ marmur drętwiący członki: Marmur drętwiący/ martwiący członki. Memphitis lapis [...]. Kn 390. ▲ [marmur] martwiący członki: Marmur drętwiący/ martwiący członki. Memphitis lapis [...]. Kn 390. ▲ marmur popielasty »marmur o szarym, popielatym kolorze«: Mármur popiélásty/ Tephria [...]. Kn 390.